Obsessies en dwang

Obsessies en dwang in het kort

• Obsessies zijn opdringerige gedachten die hebt over bepaalde situaties.
• Compulsies zijn dwangmatige handelingen of rituelen die je uitvoert als gevolg van obsessies.
• Wanneer dwanggedachten en -handelingen jouw dagelijks leven erg belemmeren of je ze niet los kunt laten, kan een psycholoog je hierbij helpen. 

Wat zijn obsessies en dwang?

Obsessies worden ook wel dwanggedachten genoemd waarbij steeds terugkerende ideeën of voorstellingen op de voorgrond staan. Deze obsessies zijn aanhoudend en opdringerig, waardoor ze meestal als ongewild en vervelend worden ervaren. Voorbeelden hiervan zijn: 

• “Er gebeurt iets vreselijks met mijn familie wanneer ik het gas niet 25 keer controleer.” 
• “Als ik niet voortdurend blijf bidden, verlies ik de controle en zal ik iemand pijn doen.” 
• “Ik ga heel erge fouten maken als ik niet alles precies op de goede plek heb liggen.” 

Daarnaast kunnen mensen ook dwanghandelingen ervaren, ofwel compulsies, waarbij ze bepaalde handelingen of rituelen op een specifieke manier moeten uitvoeren. Een voorbeeld hiervan is constant je handen wassen, of steeds tellen in je hoofd.  

Dwanghandelingen zijn vaak een reactie op de dwanggedachten, zoals in de bovengenoemde voorbeelden. De handelingen dienen om de opdringerige gedachten weer te neutraliseren. De overtuiging is dat de handeling voorkomt dat de gedachte werkelijkheid wordt. De gedachte dat alles vies is en kan leiden tot ziekte kan ervoor zorgen dat iemand constant aan het handen wassen is.  

Wat is een obsessief compulsieve stoornis (OCD) of dwangstoornis?

Een obsessief compulsieve stoornis is een stoornis waarbij iemand obsessies en compulsies ervaart. Dit wordt ook wel een dwangstoornis genoemd en wordt afgekort als OCD.

Meestal zorgt het handelen naar de dwanggedachte, dus het uitvoeren van de dwanghandeling, voor een tijdige opluchting maar het onrustige gevoel blijft nooit lang weg. De dwanggedachten en/of dwanghandelingen zijn vaak terugkerend en aanhoudend.  

Obsessies en dwang kunnen ervoor zorgen dat iemand erg gecontroleerd door het leven gaat waarbij schema's, procedures en details belangrijk zijn. Het leidt vaak tot een aanzienlijke beperking van bewegingsvrijheid en gaat samen met angstgevoelens.  

Wat zijn oorzaken van obsessies en dwang?

Meestal ontstaan obsessies en dwang in een periode waarin u veel stress of druk ervaart, bijvoorbeeld bij een traumatische ervaring. Daarnaast hebben mensen met obsessies en dwang vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zien zij snel gevaren en risico's, zoals ziekte, brand, inbraak of overlijden.  

Wat is een dwangstoornis?

Psycholoog.nl biedt onverzekerde zorg en werkt niet met stoornissen. We luisteren naar jouw verhaal en leveren daar maatwerk bij. Een label als 'stoornis' vinden we daar niet helpend bij. Lees meer over onze visie op zorg.

Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een DSM-stoornis wordt vastgesteld. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. In de DSM-5 noemen we een dwangstoornis een Obsessieve Compulsieve Stoornis (OCS). Daarnaast zijn er meerdere classificaties opgenomen die met obsessies en dwang te maken hebben. Onderaan de pagina vind je de verschillende classificaties.

Let op: de DSM-5 is geen diagnostisch middel. Het vertelt niets over het waarom van de klachten; het is enkel een systeem om klachten te categoriseren. Wil je meer weten over de DSM-5? Kijk dan hier.