Stel je je voor dat je een berichtje stuurt naar een belangrijk persoon in je leven. Op het moment dat je niet meteen een antwoord terugkrijgt, beginnen allerlei gedachtes binnen te stromen: ‘ik heb vast iets verkeerds gedaan, die persoon wil niets meer met mij te maken hebben, er is vast iets ergs gebeurd’. Of je wordt aangenomen voor de baan van je dromen en begint te denken: ‘ik kan dat helemaal niet’ ‘straks hebben ze door dat ze de verkeerde persoon hebben aangenomen’ ‘ik ga sowieso falen’. Je belandt in een cyclus van negatieve gedachtes die alleen maar sterker worden. Je kan aan niets anders meer denken en deze gedachtes beginnen je helemaal over te nemen.
Wat is catastrofaal denken?
Dit noemen we catastrofaal denken. Bij catastrofaal denken gaan mensen van het ergst mogelijke scenario uit en zien mensen dingen erger dan ze eigenlijk zijn. Het is een vorm van vertekend denken waarbij de kans op negatieve gebeurtenissen overschat wordt. Je past alle informatie die je krijgt aan in een ingebeeld scenario waarbij van alles fout kan gaan. Bij catastrofaal denken probeer je jezelf alvast voor te bereiden op het ergste dat kan gebeuren, om zo meer controle te krijgen op de situatie. Helaas geeft catastrofaal denken juist geen controle over de situatie, maar kan het juist zorgen dat je de controle kwijt gaat raken en angstiger wordt.
Hoe kan je met catastrofaal denken omgaan?
Bij catastrofaal denken kom je terecht in een cyclus van negatieve gedachtes die intenser worden. Je kan je op deze momenten overweldigd voelen door angst, paniek en verdriet. Het is belangrijk om hierbij de cyclus op tijd af te breken. De volgende tips kunnen hiermee helpen.
- Probeer te herkennen wanneer je bezig bent met doemdenken en hoe dat er voor jou uit ziet. Na een tijd wordt het makkelijker om je gedachtes te behandelen als doemgedachtes in plaats van de waarheid.
- Identificeer wat de ‘worst case scenario’ is en observeer op welke manieren het doemdenken invloed heeft op jouw gevoel, emoties en gedrag.
- Bepaal objectief de accuraatheid van je doemgedachtes. De volgende vragen kunnen hierbij helpen: ‘Hoe groot is de waarschijnlijkheid van het uitkomen van het doemscenario?’, ‘‘Wat is het tegenovergestelde scenario van de doemgedachte?’ ‘Hoe groot is de waarschijnlijkheid dat het tegenovergestelde van het doemscenario uit zal komen?’, ‘Welk bewijs heb ik tegen het doemscenario?’ . Het uitdagen van je gedachtes kan soms lastig zijn. Je hoeft dit natuurlijk niet alleen te doen! Een psycholoog kan je hier ook bij helpen.
- Vindt manieren om op het moment weg te bewegen van je catastrofale gedachtes. Je kan uitzoeken wat jou kan helpen om op deze momenten meer rust te vinden. Dit kan van alles zijn: je favoriete playlist aanzetten, naar de film, wandelen of met vrienden erover praten.
- Het uitvoeren van mindfulness meditatie kan helpen bij het accepteren van je doemgedachtes. De bedoeling is dat je op een niet oordelende manier naar je gedachtes kijkt. Je accepteert de catastrofale gedachtes als iets wat komt en gaat maar waar je niet op hoeft te reageren.
- In sommige gevallen kan catastrofaal denken je leven overnemen. Je steekt enorm veel energie in die gedachtes en dit kan erg vermoeiend en frustrerend zijn. Het ontvangen van verdere hulp kan erg belangrijk zijn. Aangezien het bij catastrofaal denken gaat om verstoorde cognitieve patronen kan cognitieve gedragstherapie helpen met het herstructureren van deze gedachtes.
Heb jij last van catastrofaal denken en wil je hier graag met een psycholoog over praten? Neem dan contact op met ons aanmeldteam of plan een adviesgesprek in!
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.