Stel je voor dat je je altijd op de achtergrond stelt, niet je mening en gedachten durft te delen en constant alert bent in sociale situaties in angst voor afwijzing. Dat je nooit echt jezelf durft te zijn, omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent. Aan de ene kant heb je extreme behoefte aan verbinding en contact met andere mensen, maar aan de andere kant wordt je terughoudend door je angst. Dit zijn problemen waar mensen met een vermijdend persoonlijkheidsstoornis last van hebben.
Wat is een vermijdende persoonlijkheidsstoornis?
De vermijdende persoonlijkheidsstoornis (VPS) is een van de minder bekende, maar niet minder ingrijpende persoonlijkheidsstoornissen. Mensen die lijden aan deze stoornis ervaren een diepgaande angst voor kritiek, afwijzing in sociale interacties. Mensen met een vermijdende persoonlijkheidsstoornis hebben vaak een negatief zelfbeeld en geloven dat anderen mensen hen gaan bekritiseren, afwijzen en verlaten. Ze schamen zich vaak voor innerlijke en/of uiterlijke tekortkomingen en er is vaak sprake van een gevoel van minderwaardigheid. Iemand met een vermijdende persoonlijkheidsstoornis vindt het lastig om zichzelf te laten zien aan anderen. Ze kunnen bijvoorbeeld bang zijn om hun mening en gedachten te delen in angst dat ze het verkeerde zeggen of doen.
Wat zijn symptomen van een vermijdende persoonlijkheidsstoornis?
- Overgevoeligheid voor afwijzing of kritiek: mensen met VPS zijn extreem gevoelig voor kritiek, zelfs als het goed bedoeld is. Ze ervaren feedback als een persoonlijke afwijzing en kunnen zich extreem aangevallen voelen.
- Een extreem laag zelfbeeld: mensen met VPS hebben over het algemeen een negatief zelfbeeld. Ze kunnen zichzelf als onaantrekkelijk, stom en saai vinden, waardoor ze zichzelf niet helemaal durven te laten zien uit een angst voor afwijzing. Ze hebben de neiging om zichzelf te bekritiseren en te veroordelen. Dit zelfbeeld is vaak erg diep geworteld.
- Extreme verlegenheid of bang zijn voor sociale situaties
- Zelfhaat
- Wantrouwen naar andere mensen
- Gevoelens van minderwaardigheid
- Het vermijden van sociale situaties: Uit enorme angst voor afwijzing en vernedering kunnen personen met VPS sociale situaties vermijden.
- Overmatig piekeren: mensen met VPS hebben de neiging om overmatig te piekeren over mogelijke negatieve uitkomsten van situaties, wat hun angst versterkt.
Hoe voelt het om last te hebben van een vermijdende persoonlijkheidsstoornis?
Een onderzoek, waarbij twaalf deelnemers met een vermijdende persoonlijkheidsstoornis zijn geïnterviewd zijn een aantal verschillende thema’s naar voren gekomen:
- Jezelf niet als een echt persoon zien
- Angst en verlangen: de deelnemers omschreven een conflict tussen een angst en verlangen om jezelf te durven zijn bij anderen. Aan de ene kant voelen ze een wens voor verbinding, maar aan de andere kant durven ze niet te dichtbij mensen te komen.
- Twijfelen aan jezelf: de deelnemers omschreven het gevoel van onzekerheid wat voor terughoudendheid zorgt. Vaak vergeleken ze dit met observaties van andere mensen: ‘andere mensen lijken geen moeite te hebben met zichzelf te zijn’
Hoe ontstaat een vermijdende persoonlijkheidsstoornis?
- De ervaringen uit de vroege jeugd en hechtingspatronen hebben invloed in het ontwikkelen van een vermijdende persoonlijkheidsstoornis. Het kan zijn dat je in je jeugd herhaaldelijk bent afgewezen, genegeerd, bekritiseerd of bespot. Dit kan invloed hebben op het ontwikkelen van vermijdende persoonlijkheidskenmerken als een manier om jezelf te beschermen tegen emotionele pijn.
- Negatieve sociale ervaringen, zoals pesten kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van persoonlijkheidsstoornis. Bij pesten word je herhaaldelijk afgewezen, vernederd en bekritiseerd worden. Je kan je minderwaardig voelen en denken dat het door jezelf komt.
Aangezien de problemen van individuen dieper geworteld liggen, is vaak professionele hulp en ondersteuning nodig. Wil je hier meer over weten, dan kun je contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Bronnen:
PsyQ. (n.d.). Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis | PsyQ. https://www.psyq.nl/persoonlijkheidsstoornis/ontwijkende-persoonlijkheidsstoornis
Sørensen, K., Råbu, M., Wilberg, T., & Berthelsen, E. (2019). Struggling to be a person: Lived experience of avoidant personality disorder. Journal of Clinical Psychology, 75(4), 664–680. https://doi.org/10.1002/jclp.22740
Raypole, C. (2021, March 24). All about avoidant personality disorder. Psych Central. https://psychcentral.com/disorders/avoidant-personality-disorder#symptoms
