In de psychiatrie wordt gebruik gemaakt van een handboek voor psychische stoornissen: de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5, in het kort de DSM-5. In dit handboek zijn alle psychische stoornissen opgenomen die momenteel in de ggz erkend worden.
Belangrijk om hierbij te vermelden is dat deze stoornissen geen diagnoses zijn. Dat is verwarrend, omdat we het in de praktijk vaak wel hebben over diagnoses als we DSM-stoornissen bedoelen. Het handboek kan het beste worden gezien als een classificatiesysteem: afspraken die we op internationaal niveau hebben gemaakt om enige orde aan te brengen in de veelheid aan mentale klachten waar mensen last van kunnen hebben. Het helpt ook om hierdoor met elkaar enigszins dezelfde ‘taal’ te spreken. De classificaties in de DSM-5 bestaan uit opsommingen van verschillende kenmerken of symptomen die we vaak bij elkaar tegenkomen. Als iemand voldoet aan een bepaald minimum van deze kenmerken, kunnen de problemen geclassificeerd worden als een stoornis.
De classificaties in de DSM hebben wij zelf samengesteld en zijn geen concrete “ziektes” die ergens in ons lijf of ons brein huizen, zoals dat bij veel somatische aandoeningen wel het geval is. Zo kan bij een ontsteking meestal vrij goed achterhaald worden wat de oorzaak is en is vrijwel altijd één soort behandeling het meest effectief. Bij mentale klachten is dit veel minder eenduidig en is het dan ook een stuk ingewikkelder om uitspraken over te doen. Tot op heden is er geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat de classificaties in de DSM daadwerkelijk zijn terug te vinden in onze biologie. Het doel van de DSM is dus niet zozeer om te verklaren (waarom heb ik hier last van?), maar wel om te categoriseren (hoe noemen we het?).
De DSM-5 wordt niet door iedere psycholoog gebruikt. Een veelgehoord commentaar hierop is namelijk dat het stigmatiserend werkt (je krijgt een ‘label’) en dat het eigenlijk weinig toevoegt aan ons begrip van de klachten en de behandeling ervan. Soms is het ook juist fijn om te horen te krijgen dat je ‘iets hebt’, omdat jouw klachten voor jezelf dan beter te plaatsen zijn. Het lastige is dat die labels maar weinig écht verklaren, waardoor je er per saldo weinig mee opschiet.
Je zult altijd te maken krijgen met het DSM-5 systeem als je zorg vanuit de generalistische basis ggz of specialistische ggz krijgt. Deze zorg valt namelijk onder de basisverzekering en dus onder de Zorgverzekeringswet. Een van de voorwaarden bij deze zorg is dat er een DSM-classificatie gesteld moet worden om de zorg vergoed te kunnen krijgen van de zorgverzekeraar.
Bij Psycholoog.nl leveren de meeste psychologen onverzekerde zorg. Zij zullen dus geen psychische stoornis bij jou vast hoeven te stellen. Het voordeel hiervan is dat er meer ruimte overblijft om jou als individu te benaderen zonder je in een bepaalde categorie te hoeven plaatsen. Er zal met jou over je klachten gesproken worden zoals jij die beleeft en niet over welke stoornis je hebt en hoe dat behandeld zou moeten worden.
Bij ernstige mentale klachten is specialistische zorg in de ggz vaak nodig. Ook als je weinig financiële middelen hebt en psychologische zorg nodig hebt zul je je vaak moeten wenden tot de verzekerde zorg, ofwel zorg waarbij jij de kosten vergoed krijgt door de zorgverzekeraar. Je hebt in dit geval altijd een verwijzing van jouw huisarts nodig. Bij de psycholoog of instelling waar je terecht komt zal doormiddel van een intake en/of uitgebreidere diagnostiek worden vastgesteld van welke DSM-stoornis er sprake is en hoe dat behandeld moet worden.