Wie kent het niet? De hardnekkige stem in je hoofd die je telkens vertelt dat je het nooit goed genoeg doet en dat je niet genoeg bent. De innerlijke criticus is de interne stem die ons beoordeelt en bekritiseert. Het fluistert negatieve gedachten en twijfels in ons oor. Net wanneer je rustig op de bank zit, gaat dat stemmetje weer aan: ‘Je bent niet goed genoeg’, ‘Je bent niet leuk genoeg’ en ‘Niemand zou van je houden’. Wanneer de gedachten beginnen te stromen, dan lijken ze niet meer op te houden.
Wat zijn kenmerken van de innerlijke criticus?
- Negatieve zelfspraak: Constante stroming aan negatieve gedachten over jezelf en zelfkritiek.
- Perfectionisme: Onrealistisch hoge standaarden aan jezelf.
- Vergelijking met anderen: Voortdurend jezelf vergelijken met anderen en jezelf als minder beschouwen ten opzichte van anderen.
- Laag zelfvertrouwen: constant het gevoel hebben dat je niet goed genoeg bent.
Hoe is de innerlijke criticus ontstaan?
Het wordt gedacht dat de innerlijke criticus is ontstaan in onze kindertijd. Onze innerlijke criticus kan zijn opgebouwd uit boodschappen, overtuigingen en ervaringen uit onze jeugd. Hierin kunnen onze ouders, opvoeding, maatschappelijke ervaringen en ervaringen met vrienden en op school een rol hebben gespeeld. De innerlijke criticus kan ontstaan zijn uit je kindertijd als een zelfbeschermingsmechanisme om je te beschermen tegen pijn, verdriet en afwijzing.
De rol van schaamte en schuld in de innerlijke criticus?
Als je een sterke innerlijke criticus hebt, dan verbind je ervaringen die te maken hebben met schuld en schaamte aan je eigen identiteit: ‘ik ben een waardeloos persoon’ of ‘ik ben iemand die altijd alles verkeerd doet’. Bij personen die minder last hebben van innerlijke criticus zien vervelende ervaringen minder als onderdeel van hun identiteit. Het zijn dan maar gebeurtenissen die ook weer voorbij gaan.
Hoe kan je omgaan met de innerlijke criticus?
- Het begrijpen van je innerlijke criticus: Om te begrijpen wat voor grip je innerlijke criticus te kan hebben, is het belangrijk om te begrijpen waar de innerlijke criticus vandaan komt: Hoe werd er thuis omgegaan met de dingen die je goed of verkeerd hebt gedaan? Hoe was je band met je ouders? Zijn er belangrijke gebeurtenissen geweest?
- Het bewust worden en observeren van je innerlijke criticus: Observeer wat voor gedachten dagelijks omhoogkomen: Op welke momenten komen deze gedachten omhoog? Wanneer spreek je vooral gemeen tegen jezelf? Wat wakkert deze gedachten aan? Dit kan best confronterend zijn.
- Wees bewust dat het maar gedachten zijn en niet de werkelijkheid.
- Probeer helpende gedachten te formuleren: Je kan je negatieve overtuigingen en gedachten proberen uit te dagen. Met behulp van bijvoorbeeld een G-Schema, kun je negatieve gedachten uitdagen en omvormen.
Bronnen:
Freni, A. (2022, July 28). Hoe ga je om met je innerlijke criticus?. OpenUp. https://openup.nl/blog/innerlijke-criticus/
Zevenhuizen, M. (2023). Maak van je innerlijke criticus een positieve coach. Psychologie Magazine. https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/innerlijke-criticus/
