De antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASPS) staat bekend als een van de meest complexe en uitdagende psychische stoornissen om te behandelen. Mensen met ASPS vertonen vaak langdurige patronen van manipulatief, impulsief en norm overschrijdend gedag. Is behandeling hierin mogelijk?
Wat maakt een antisociale persoonlijkheidsstoornis moeilijk te behandelen?
Mensen met ASPS zoeken zelden op eigen initiatief hulp. Vaak komen ze pas in aanraking met de GGZ door justitieel ingrijpen of druk vanuit hun omgeving. Dat gebrek aan intrinsieke motivatie vormt meteen een grote belemmering in therapie. Daarnaast kunnen ze therapie manipuleren, liegen tegen hulpverleners of zich niet aan afspraken houden. Dit gedrag is namelijk onderdeel van het ziektebeeld.
Welke behandelopties zijn er?
Hoewel het uitdagend is, zijn er behandelopties die kunnen helpen. Deze behandelstrategieën zijn vooral werkzaam bij mensen die gemotiveerd zijn of onder externe druk staan.
- Cognitieve gedragstherapie: CGT richt zich op het veranderen van schadelijke denkpatronen en gedragingen. Bij ASPS ligt de nadruk op het ontwikkelen van impulscontrole, het leren herkennen van sociale normen en het verminderen van agressief of manipulatief gedrag.
- Dialectische gedragstherapie: deze therapie is oorspronkelijk ontwikkeld voor borderline persoonlijkheidsstoornis, maar is ook toepasbaar bij ASPS. Vooral wanneer er sprake is van woedebeheersingsproblemen of zelfdestructief gedrag.
- Maatschappelijke begeleiding en structuur: behandeling is vaak effectiever in een gestructureerde omgeving, zoals in een forensische kliniek. Ook ondersteuning bij werk, financiën en relaties kan helpen om stabiel gedrag te bevorderen.
- Medicatie: er bestaat geen specifieke medicatie voor ASPS, maar in sommige gevallen worden antidepressiva, antipsychotica of stemmingsstabilisatoren gebruikt om agressie, prikkelbaarheid of impulsiviteit te verminderen.
Realistische verwachtingen
Onderzoek laat zien dat het zelden voorkomt dat iemand volledig geneest van een antisociale persoonlijkheidsstoornis, maar dat gedragsverandering wel mogelijk is. Mensen kunnen leren zich socialer te gedragen, de gevolgen van hun daden beter in te schatten en impulsen beter te beheersen. De kans op verbetering is vaak groter wanneer de persoon ouder wordt, er motivatie is en wanneer er sprake is van een stabiele leefomgeving.
Verandering bij ASPS is langzaam en vaak een moeilijk proces. Succes betekent vaak dat iemand zich beter aan de regels houdt, minder conflicten veroorzaakt of in staat is relaties enigszins functioneel te houden.
Psycholoog.nl biedt geen behandeling voor antisociale persoonlijkheidsstoornissen. Ook bieden wij geen advies rondom medicatie of behandelmogelijkheden voor specifieke casussen.
