Sociale terugtrekking onder jongeren komt steeds vaker voor. Misschien merk je het bij jezelf of bij iemand in jouw omgeving: steeds minder contact met vrienden, zich afsluiten op de eigen kamer, school of werk vermijden, en moeite met het onderhouden van sociale relaties. In deze blog leggen we uit wat sociale terugtrekking is, welke signalen erop kunnen wijzen en wat je als ouder of naaste kunt doen.
Wat is sociale terugtrekking?
Sociale terugtrekking betekent dat iemand zich steeds verder afzondert van zijn of haar sociale omgeving. Bij jongeren kan dat zich uiten in het stoppen met school, het verliezen van contact met leeftijdsgenoten of het vermijden van sociale situaties. Soms gebeurt dit geleidelijk, soms vrij abrupt. Sociale terugtrekking is geen officiële diagnose, maar kan onderdeel zijn van verschillende psychische klachten, zoals depressie, angststoornissen, autisme of een burn-out.
Oorzaken
Er kunnen verschillende oorzaken onderliggend zijn aan sociale terugtrekking. Denk aan:
- Angst voor sociale afwijzing of kritiek
- Problemen op school of werk (zoals pesten of faalangst)
- Psychische problemen zoals depressie of een sociale angststoornis
- Overprikkeling of een hoge gevoeligheid
- Het gevoel 'anders' te zijn dan leeftijdsgenoten
Sociale media en online games kunnen het proces versterken: voor sommige jongeren wordt de digitale wereld aantrekkelijker dan het 'echte leven', vooral als ze zich daar meer geaccepteerd voelen.
Hikikomori
In Japan is er een woord voor jongeren (en soms volwassenen) die zich extreem sociaal terugtrekken: hikikomori. Deze jongeren verlaten hun kamer soms maanden of jarenlang nauwelijks, hebben geen werk of opleiding, en vermijden vrijwel elk fysiek sociaal contact. Hoewel hikikomori vooral wordt gezien als een Japans fenomeen, herkennen we ook in Nederland steeds vaker jongeren die zich langdurig afzonderen. In zulke gevallen is professionele ondersteuning van groot belang om verdere isolatie en psychische problemen te voorkomen.
Wat kun je doen?
Als ouder of naaste is het belangrijk om signalen van terugtrekking serieus te nemen. Probeer open in gesprek te blijven, zonder te pushen. Laat merken dat je er bent en toon oprechte interesse. Soms kan een jongere zich pas openstellen als er vertrouwen en veiligheid is. In veel gevallen is professionele hulp zinvol: een psycholoog kan helpen achterhalen wat er speelt en hoe de jongere stap voor stap weer in verbinding kan komen met zichzelf en de wereld om zich heen.
Hulp nodig?
Ben of ken jij iemand die tekenen van sociale terugtrekking laat zien? Bij Psycholoog.nl bieden wij online therapie, via een videobelverbinding met onze psychologen. Je kan vrijblijvend contact met ons opnemen door een gratis adviesgesprek in te plannen. Tijdens dit adviesgesprek bespreken we jouw klachten en maken wij de afweging of we de juiste zorg voor jou kunnen bieden.
Bronnen:
Hikikomori: jonge kluizenaars - GZ-psychologie
Jarenlang de slaapkamer niet uit: meer jongeren in sociaal isolement
