Veel mensen worstelen met het gevoel dat ze zichzelf niet altijd de waarheid vertellen, en sommigen diagnosticeren zichzelf zelfs als pathologisch leugenaar. Hoewel het belangrijk is om aandacht te hebben voor ons eigen gedrag, is deze zelfdiagnose lang niet altijd terecht. In deze blog bespreek ik wat pathologisch liegen eigenlijk inhoudt, hoe het verschilt van normale leugenpatronen, en waar je op kunt letten om realistisch naar jezelf te kijken.
Wat is pathologisch liegen?
Pathologisch liegen, ook wel mythomanie genoemd, is een gedragsstoornis waarbij iemand herhaaldelijk en zonder duidelijk voordeel liegt. Het verschilt daarmee van incidentele leugens of sociale leugens die iedereen wel eens gebruikt, zoals een beleefde leugen om iemand niet te kwetsen. Wat pathologisch liegen kenmerkt, is dat het een consistent patroon vormt dat het dagelijks functioneren kan beïnvloeden, bijvoorbeeld in relaties, op het werk of in andere sociale situaties. Hoewel het vaak in de media of populaire literatuur wordt besproken, komt pathologisch liegen in werkelijkheid zeldzaam voor.
Als liegen een stoornis lijkt
Veel mensen liegen soms om conflicten te vermijden, zichzelf beter voor te doen of ongemakkelijke situaties te omzeilen. Dit kan leiden tot de gedachte: “Ik ben een pathologisch leugenaar.” Vooral wie streng naar zichzelf kijkt of perfectionistisch is, kan zijn of haar eigen gedrag overdreven problematisch inschatten.
In werkelijkheid gaat het vaak om normale leugens, copingmechanismen of aangeleerde patronen. Bijvoorbeeld: sommige mensen hebben geleerd in hun jeugd dat liegen helpt om veiligheid, erkenning of liefde te behouden. Anderen gebruiken liegen als een beschermingsmechanisme om kritiek of afwijzing te vermijden. Dit soort patronen kan zich ingraven en automatisch worden, waardoor het lijkt alsof liegen een persoonlijkheidsstoornis is, terwijl het in feite een strategie is om met moeilijke situaties om te gaan.
‘Normale’ leugens vs. pathologisch liegen:
De belangrijkste verschillen op een rij tussen normale leugens en pathologisch liegen:
- Frequentie: Af en toe vs. regelmatig en chronisch
- Doel: Bescherming of sociale harmonie vs. vaak geen duidelijk voordeel
- Oorsprong: Copingsmechanisme / aangeleerd patroon vs. psychische stoornis of compulsief gedrag
- Impact: Beperkt vs. beïnvloedt relaties, werk of dagelijks functioneren
- Bewustzijn: Meestal bewust vs. soms deels onbewust, compulsief
Zelfreflectie: herken de patronen
Enkele vragen die je jezelf kunt stellen:
- Lieg ik vaak, zonder dat er een duidelijk doel is?
- Is liegen een manier om kritiek, afwijzing of ongemakkelijke situaties te vermijden?
- Heeft liegen negatieve gevolgen voor mijn relaties, werk of dagelijks leven?
- Voel ik me gedwongen om te liegen, ook als het niet nodig is
Als je bij de meeste vragen ja hebt geantwoord, kan het zinvol zijn om dit met een psycholoog te bespreken. Voor de meeste mensen gaat het echter om normale leugens of aangeleerde copingstrategieën, die een natuurlijk onderdeel zijn van menselijk gedrag. Zelfdiagnose als pathologisch leugenaar is daarom vaak niet terecht. Door bewust stil te staan bij je eigen gedrag en mildheid naar jezelf te ontwikkelen, kun je beter begrijpen waarom je liegt en op een gezonde manier met je patronen omgaan.
Wil je minder liegen, of de onderliggende oorzaken van het liegen aanpakken? Psycholoog.nl kan je hierbij ondersteunen. Neem vrijblijvend contact op via 085 273 3339 of plan online een gratis adviesgesprek.
Lees hier meer over pathologisch liegen.
