“Doe niet zo hysterisch", “Je kunt ook helemaal niks hebben, hé?”, “Hoor je zelf wel wat voor stomme dingen je zegt?” Dit zijn uitspraken die uit de mond van een gaslighter kunnen komen. Het is goed om hier voor uit te kijken! Lees hieronder meer over gaslighting, hoe je het herkent en wat de gevolgen ervan kunnen zijn.
Wat is gaslighting?
Iemand die gaslight past een vorm van psychologische manipulatie doen. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren. Het doel van gaslighten is om de ander te laten twijfelen aan zichzelf. Dit kan iemand bijvoorbeeld doen door de waarheid te verdraaien. Iemand kan gaslighting ook gebruiken om ervoor te zorgen dat bewustwording van mishandeling uitblijft, of je minderwaardig te laten voelen. Het zorgt ervoor dat je je onzeker en onbelangrijk voelt. Het is soms lastig om de kenmerken van gaslighting te herkennen. De emotionele manipulatie gebeurt vaak subtiel en wordt geleidelijk erger.
Gaslighting komt vaak voor bij mensen met narcistische persoonlijkheidstrekken. Dit betekent niet dat iedereen die een ander gaslight, ook een narcist is. De twee komen overeen in het feit dat de oorsprong van het gedrag vaak te vinden is in een laag zelfbeeld. Het gaslighten is een overcompensatie voor het feit dat iemand eigenlijk erg onzeker is en zich minderwaardig voelt.
Hoe herken je gaslighting?
Gaslighting kan plaatsvinden op verschillende manieren en in verschillende verhoudingen en/of relaties. Zo kan je partner dit gedrag laten zien, maar ook een ouder, een collega of een vriend(in). Het kan zich bijvoorbeeld uiten doormiddel van:
- Het aanpraten van een schuldgevoel: iemand geeft jou herhaaldelijk de schuld van iets wat jij niet gedaan hebt. Op den duur kan jij er wel in gaan geloven.
- Kritiek leveren: je krijgt veel kritiek naar je hoofd, en er wordt geen rekening gehouden met jouw gevoel. Iemand die gaslight probeert op deze manier jouw vertrouwen af te breken.
- Negeren of vermijden: jou negeren of vermijden kan ook een manier van gaslighten zijn. Je moet extra je best doen om de aandacht van de ander te krijgen en krijgt het gevoel dat jij in de fout zit.
- Uitschelden: door jou uit te schelden probeert de gaslighter de macht over jou te krijgen en jou klein te houden.
- Neerbuigendheid: de ander probeert zijn minderwaardigheid te compenseren door jou te kleineren en zich beter te voelen dan jij.
- Manipulatie: dit is een middel om ervoor te zorgen dat de ander de controle over jou behoudt.
Wat zijn de gevolgen van gaslighting?
Doordat je je steeds een beetje meer gaat aanpassen aan de waarheden van de ander, kan het zijn dat je jezelf op een gegeven moment kwijtraakt. Het wordt steeds lastiger om te beoordelen wat logisch is en waar je iets van moet vinden. Hoe langer je in een relatie zit met een gaslighter, hoe groter deze onzekerheden worden. Er zijn een aantal kenmerken waaraan je kan herkennen dat je te maken hebt met een gaslighter:
- De neiging om het gedrag van de ander goed te praten voor jezelf
- Je voelt je meer geïsoleerd van je omgeving en voelt je eenzamer
- Je gaat mee in de visie van de ander, terwijl je eerst overtuigd was van het tegenovergestelde
- Je twijfelt aan je eigen waarnemingen
Als je herkent dat je misschien wel te maken hebt met een gaslighter dan kan het verstandig zijn om je relatie of verhouding met deze persoon eens goed onder de loep te nemen. Soms kan het goed zijn om in gesprek te gaan met deze persoon en het gedrag te benoemen. Gaslighting gebeurt namelijk soms ook onbewust. Door bewustwording te creëren weet de gaslighter welk gedrag niet wenselijk is. Dit is helaas niet altijd voldoende.
Als je merkt dat het gedrag je te veel beïnvloedt, belemmert of dat je meegenomen wordt in het gedrag van de gaslighter dan kan het wellicht beter zijn om het contact met deze persoon te beëindigen. Dit kan soms best lastig zijn. Je hoeft dit niet alleen te doen. Praat erover met iemand uit je omgeving die je vertrouwt of een professional. Samen met een psycholoog kan je bespreken hoe je het beste afstand neemt van de ander en praten over de gevolgen van de relatie.
Heb je behoefte aan een gesprek met een psycholoog? Dit kan door een adviesgesprek in te plannen met ons aanmeldteam, of door direct contact op te nemen.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
