Vaak als je last hebt van jeuk of een pijntje zal je denken: ‘Oh joh, valt wel mee’. Pas als het voor een langere tijd aanhoudt of zodra het belemmerend wordt ga je actie ondernemen door bijvoorbeeld naar een arts te gaan. Maar niet iedereen heeft zo'n ‘nuchtere’ houding bij het hebben van (lichte) lichamelijke klachten. De meeste normale lichamelijke klachten, zoals wat jeuk of buikpijn, kan voor sommigen al een aanleiding zijn voor angst. Deze mensen worden ook wel hypochonders genoemd.
Wat is hypochondrie dan precies?
Hypochondrie wordt in de volksmond ook wel ziekteangst, ziektefobie of ziektevrees genoemd. Het wordt door de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) niet beschreven als een angst- of dwangstoornis maar als een somatisch-symptoomstoornis verwante stoornis. Als hypochonder heb je eigenlijk de constante angst dat je ziek bent. Je ziet lichamelijke klachten, zoals steken of buikkrampen, als een bevestiging voor dat je een (ernstige) ziekte hebt. Veel hypochonders bezoeken vaak de huisarts. Ze hebben vaak een groot zelfbewustzijn en veel aandacht voor lichamelijke klachten. Bovendien zijn sommigen hypochonders geneigd om urenlang informatie op te zoeken over ziekten, of juist alle informatie over ziekten te vermijden.
Je controleert als hypochonder herhaaldelijk je gezondheidstoestand, bijvoorbeeld door meermaals per dag de hartslag te meten. Kleine lichamelijke ongemakken, zoals hoesten, verkoudheid, en bultjes, worden al snel geïnterpreteerd als ziek zijn. Als je hoofdpijn hebt verlies je je snel in allerlei doemscenario’s over tumoren, terwijl er in werkelijkheid niks ernstigs aan de hand is.
Wanneer er wel sprake is van een lichamelijke aandoening, kan hypochondrie nog steeds de overhand nemen. De arts zegt dat het om een onschuldige aandoening gaat, maar je blijft bang dat het heel ernstig is of zal worden. Je bezorgdheid is buitenproportioneel met de klacht, en houdt langdurig aan, vaak langer dan de klacht zelf.
De angst voor een ziekte zorgt er vaak voor dat je (meer) lichamelijke klachten gaat voelen. Dit zijn klachten die erg overeenkomen met klachten die ook vaak worden beschreven bij een paniekaanval. Denk bijvoorbeeld aan:
- Benauwdheid;
- Flauwvallen of licht in het hoofd;
- Hartkloppingen;
- Het gevoel gek te worden, gevoel om controle te verliezen of dood te gaan;
- Misselijkheid, maagklachten of droge mond.
Hoe ontwikkelt hypochondrie zich eigenlijk?
Het ontwikkelen van hypochondrie heeft geen eenduidige oorzaak. Er kunnen meerdere of verschillende factoren meespelen in de ontwikkeling van deze angst. Wat waarschijnlijk een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van deze ziekteangst is je opvoeding. Je ouders hebben wanneer je opgroeit een belangrijke rol in wat jij leert over wat normaal en wat niet normaal is. Als je ouders altijd overbezorgd hebben gereageerd op wanneer jij een lichamelijke klacht had dan is er een kans dat je dit van ze hebt overgenomen. Je hebt dan niet van ze geleerd dat lichte lichamelijke klachten onvermijdbaar zijn en niet per se betekenen dat je ernstig ziek bent. Je ouders kunnen je daarentegen ook hebben meegegeven dat je eigenlijk niet echt ziek mag zijn. Dit kan ervoor zorgen dat je dit in extreme mate wilt gaan vermijden door bijvoorbeeld jezelf overmatig veel te checken, of erg bewust te zijn voor lichamelijke klachten.
Bovendien kunnen ook andere ervaringen op jonge leeftijd voor ziekteangst zorgen. Denk bijvoorbeeld aan het meemaken van misbruik of een ernstige ziekte van dichtbij hebben meegemaakt.
Hoe ga je om met hypochondrie?
Voor de meeste hypochonders kan cognitieve gedragstherapie erg werkzaam zijn. Belangrijk tijdens de behandeling is dat je wordt geconfronteerd met lichamelijke klachten zonder dat je hier geruststelling van krijgt of dat je mag controleren.
Daarnaast kan het erg helpen om te oefenen met technieken die je helpen met het omgaan met de lichamelijke klachten die worden veroorzaakt door de aanwezige angst, zoals hartkloppingen of het gevoel helemaal gek te worden. Hiervoor zijn bijvoorbeeld ontspannings- en ademhalingstechnieken erg effectief.
Wil je hier meer over weten of direct een afspraak inplannen bij een van onze psychologen? Neem dan vrijblijvend contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in.
Bronnen