Er zijn verschillende redenen waarom mensen drugs gebruiken. Het kan gebruikt worden om je problemen te vergeten en de werkelijkheid te kunnen ontvluchten. Het kan op de korte termijn helpen om te ontspannen en kan een fijn en gelukkig gevoel geven. Bij sommige mensen kan het gebruik van middelen leiden tot een verslaving.
Wat is een verslaving?
Bij een verslaving wordt iemand afhankelijk aan een bepaald middel. Verslaving is een verlangen dat ontstaat in het brein. Het gedrag en de middelen prikkelen een speciaal gebied in je hersenen, wat werkt als een beloningssysteem. Dit zorgt voor het vrijkomen van het stofje dopamine. Dopamine geeft een gelukkig gevoel, waardoor we dit gedrag graag willen ervaren. Dit komt onder andere vrij wanneer we eten, drinken en seks hebben. Dit zijn evolutionair gezien belangrijke aspecten in onze overleving. Het beloningssysteem werkt ook bij het gebruik van middelen die minder functioneel zijn, zoals drugs en drank.
Hoe werkt een verslaving?
Een verslaving ontstaat vaak geleidelijk. Het ontstaan van een verslaving kan volgens sommigen verlopen in drie fases.
- In de eerste fase kom je in aanraking met de positieve kanten van het gebruik. Bij het gebruiken van de drug komen stofjes vrij, waardoor je erg gelukkig en fijn voelt. Je wil dit gevoel natuurlijk vaker voelen en gaat het middel vaker gebruiken. Het middel gaat een grotere rol spelen in je hersenen. Je lichaam gaat dit middel op een gegeven moment verwachten en gaat zich hierop voorbereiden. Hierdoor krijg je er meer zin in.
- In de tweede fase raken je hersenen meer gewend aan het middel en tegelijkertijd ook minder gevoelig voor het middel. Je moet meer en vaker gebruiken om hetzelfde fijne gevoel dat je eerder hebt ervaren te kunnen herbeleven. Op een gegeven moment weten je hersenen ook op welke momenten en situaties je gaat gebruiken. Je hersenen maken bij bepaalde situationele cues stofjes aan, waardoor jij een drang krijgt om te gaan gebruiken. Werkt het middel bijvoorbeeld ontspannend? Dan maakt je lichaam stofjes aan dat je actief gaat worden. Je hebt nu het middel nodig om rustig en normaal te voelen. Het gaat hier niet langer over het ervaren van het geluksgevoel. In deze fase verlies je controle over het gebruik en heb je middel steeds vaker nodig.
- In de derde fase speelt het middel zo’n grote rol in je leven dat je andere belangrijke aspecten in je leven zoals school, werk, vrienden of familie minder belangrijk gaat vinden.
Wanneer ben je verslaafd?
- Je gaat het middel steeds vaker gebruiken en in grotere hoeveelheden
- Je hebt steeds meer middel nodig om normaal te kunnen functioneren
- Je wil graag minderen of stoppen. De pogingen tot het stoppen mislukken.
- Je hebt een sterk verlangen naar het middel en voelt een sterke drang om het middel te gebruiken
- Je functioneert minder goed op en geeft minder aandacht aan werk, hobby’s, school, thuis en sociale leven
- Je blijft gebruiken ondanks dat het gebruik problemen veroorzaakt op sociaal en persoonlijk gebied
- Je blijft gebruiken, ondanks dat je weet dat het slecht voor je is
- Je ervaart ontwenningssymptomen als je het middel niet meer gebruikt
- Je voelt je somber of angstig
Hoe kan je een verslaving behandelen?
Het kan helaas best lastig zijn om van een verslaving af te komen. Dit verschilt natuurlijk per persoon en de ernst van de verslaving. Het stoppen kan op het begin mentale en fysieke pijn opleveren. Terwijl het gebruiken van het middel juist op korte termijn een fijn gevoel kan opleveren. Dit maakt de kans om weer toe te geven aan het middel lastig. Je kan de volgende dingen zelf proberen:
- Een verslaving is verbonden aan gewoontes. Ga bij jezelf na op welke momenten je gebruikt: op welke tijdsstippen? In welke situaties? Met welke personen? Hoe voel je je op deze momenten? Hierdoor kunnen bepaalde patronen duidelijk worden. Het is belangrijk om deze patronen te doorbreken.
- Schrijf de korte en lange termijn nadelen van het gebruik op en schrijf de korte en lange termijn voordelen van het stoppen op. Schrijf dit als herinnering op in je mobiel of hang het ergens in het zicht in je woning.
- Vermijd andere gebruikers
- Onthoud dat het gevoel van een ‘craving’ tijdelijk is. Het kan op het moment lijken dat het niet meer stopt en het kan ook best naar voelen. Je kan dit als een soort van golf zien die aankomt stromen en een hoogte punt bereikt en vervolgens weer langzaam wegstroomt. Op het moment dat je een ‘craving’ voelt, kan je het best afleiding zoeken (ga een stukje rennen of bel iemand op).
- Ga bij jezelf na wat de situaties zijn dat je de grootste risico hebt terug te vallen in je gewoontes (bv. stressvolle momenten, tegenslag) en bedenkt wat je in dit soort momenten het best kan doen.
Bij een ernstige verslaving is het belangrijk om hulp te zoeken. Je kan naar de huisarts gaan en de huisarts kan je doorverwijzen.
Wij bieden bij Psycholoog.nl geen hulp aan ernstige verslaving. Mocht je interesse hebben in mogelijke manier om hulp te ontvangen buiten psycholoog.nl. Dan kun je vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.