Er kan een last van je schouders afvallen als je eindelijk weet dat je te maken hebt met een autismespectrumstoornis (ASS). Vaak heb je dan al jarenlang geworsteld en voel je je onbegrepen of eenzaam. De kenmerken die passen bij autisme zijn herkenbaar voor veel mensen; eigenlijk heeft iedereen er - in het dagelijkse leven - in meer of mindere mate last van. Daarom wordt de officiële diagnose ‘autismespectrumstoornis’ bij volwassenen vaak niet of pas heel laat gesteld.
Heb ik autisme?
ASS ontstaat door een combinatie van erfelijke aanleg- en omgevingsfactoren. Ook kan het ‘spontaan’ ontstaan in het DNA van een kind. De officiële diagnose wordt gesteld door een psychiater of een GZ-psycholoog aan de hand van een aantal gedragskenmerken. Dit zijn kenmerken die eigenlijk bij veel mensen spelen. We zetten ze voor je op een rijtje:
- Je voelt je eenzaam en hebt altijd al een gevoel gehad dat je anders bent dan anderen. Je voelt je een beetje de vreemde eend in de bijt.
- Je voelt je vaak alleen in jouw denkwereld. Ook begrijp je niet altijd goed wat de verwachtingen van anderen zijn en hoe je daaraan moet voldoen.
- Je hebt moeite met het beginnen of onderhouden van een (liefdes)relatie.
- Samenwerken met anderen vind je lastig.
- Je neemt dingen heel letterlijk. Zelf communiceer je eerlijk en direct.
- Je bent goed in het analyseren of het herkennen van patronen. Gek genoeg heb je tegelijk moeite met het bewaren van overzicht, je kunt chaotisch zijn of moeite hebben met plannen.
- Je vraagt je af hoe je bepaalde dingen kunt verbeteren, maar je weet niet hoe.
- Je bent heel loyaal.
- Je bent perfectionistisch en nauwkeurig.
- Je hebt talent voor specialisatie en je kunt sterk gericht zijn op één hobby of activiteit.
- Je doet de dingen graag steeds op dezelfde manier. Je hebt moeite met (onverwachte) veranderingen.
- Je kunt over- of juist ongevoelig zijn voor zintuiglijke prikkels.
- Je trekt je vaak terug in je eigen veilige en rustige wereld.
- Je kunt lange tijd angstig of somber zijn.
Zoals je ziet zijn dit zaken die we allemaal wel eens ervaren. Pas als je er lijden van ervaart op dagelijkse basis of als deze kenmerken ervoor zorgen dat je in je werk- of privéleven in de problemen komt, kan er sprake zijn van autisme.
Compensatiegedrag bij vrouwen
Bij vrouwen is het soms nog moeilijker om de kenmerken van autisme te herkennen. Sterker nog: ze worden vaak niet opgemerkt. We zien namelijk dat vrouwen over het algemeen sociaal sterker zijn dan mannen en heel goed zijn in het observeren en kopiëren van wenselijk gedrag. Ondertussen voelen ze zich angstig, onzeker en gaan ze voortdurend over hun grenzen heen door te overcompenseren. Een burn-out, depressie of overmatige consumptie van bijvoorbeeld alcohol (om gevoelens te dempen) liggen dan al snel op de loer. Terwijl er eigenlijk iets heel anders aan de hand is.
Therapie bij autisme
Er bestaat geen behandeling om autisme te genezen. Wel kun je er goed mee leren omgaan. Zoek je hulp bij autisme dan zal een psycholoog samen met jou en eventueel je directe familie of werkomgeving aan de slag gaan met psycho-educatie. Zo krijg je inzicht in je eigen gedrag en waarom mensen op een bepaalde manier op je reageren. Daarnaast zal er aandacht zijn voor vaardigheidstrainingen om (anders) om te leren gaan met moeilijke situaties. Je werkt bijvoorbeeld aan je zelfvertrouwen, krijgt ondersteuning bij het verwerken van prikkels en bij het plannen of organiseren. Ook je omgeving krijgt hulp bij het omgaan met jouw gedrag en emoties. Bij mensen met autisme komen vaak ook andere psychische problemen voor. Denk bijvoorbeeld aan hevige somberheid of angst. Cognitieve gedragstherapie kan helpen om je manier van denken en interpretatie te beïnvloeden. Daarnaast is er een groot aanbod aan specifieke behandelingen, zoals EMDR, speltherapie of schematherapie. De handvatten die je krijgt bij een psycholoog helpen je om in het dagelijks leven prettig te kunnen functioneren op een manier die bij jou past!
