Familieleden, vrienden en buren nemen vaak de zorg op zich voor een dierbare met een chronische ziekte of beperking. Hoewel mantelzorg vanuit liefde en betrokkenheid wordt gegeven, kan het ook een zware emotionele en fysieke tol eisen. Zo toont onderzoek aan dat mantelzorgers een verhoogd risico kunnen lopen op depressie. Lees er in deze blog meer over.
De mentale impact van mantelzorg
Mantelzorgers ervaren vaak een mix van gevoelens. Liefde en voldoening kunnen hand in hand gaan met uitputting, frustratie en verdriet. De voortdurende zorgtaak en de afhankelijkheid van de zorgbehoevende kunnen gevoelens van machteloosheid en schuld versterken. Daarnaast kan het gebrek aan tijd voor eigen ontspanning en sociale interactie bijdragen aan een neerwaartse spiraal van psychische klachten.
Waarom zijn mantelzorgers kwetsbaar?
Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers vaak langdurige stress ervaren. Dit komt doordat ze zich intensief bezighouden met de zorg voor een familielid, partner of vriend(in) die ziek of hulpbehoevend is. Deze aanhoudende druk kan grote gevolgen hebben voor hun eigen welzijn. Mantelzorgers lopen daardoor een verhoogd risico op depressie, burn-out en andere gezondheidsproblemen.
Er zijn verschillende redenen waarom mantelzorg zo zwaar kan zijn:
- Sociale isolatie
Mantelzorgers hebben vaak minder tijd en energie om sociale contacten te onderhouden. Vrienden en familie zien ze minder vaak, en hobby’s of andere ontspannende activiteiten schieten erbij in. Dit kan ervoor zorgen dat ze zich eenzaam voelen, wat hun mentale gezondheid negatief beïnvloedt. - Chronische stress en uitputting
De zorg voor een naaste kan intensief en onvoorspelbaar zijn. Vaak is er geen duidelijk eindpunt, bijvoorbeeld bij progressieve ziektes zoals dementie. Dit betekent dat mantelzorgers continu alert moeten zijn en weinig rust krijgen, wat zowel lichamelijk als geestelijk slopend kan zijn. - Gebrek aan zelfzorg
Veel mantelzorgers zetten de behoeften van de persoon voor wie ze zorgen op de eerste plaats en vergeten hun eigen gezondheid en welzijn. Ze nemen te weinig rust, bewegen minder en eten soms ongezond. Ook stellen ze medische controles of andere belangrijke afspraken voor zichzelf uit. Op de lange termijn kan dit hun eigen gezondheid ernstig schaden. - Emotionele belasting
Naast de fysieke zorg speelt ook de emotionele kant een grote rol. Mantelzorgers kunnen zich machteloos voelen als de situatie van hun naaste verslechtert. Schuldgevoelens, verdriet en frustratie komen vaak voor. Dit kan leiden tot psychische klachten zoals angst en somberheid. - Moeilijkheden met werk en financiën
Mantelzorg combineren met werk kan lastig zijn. Sommige mantelzorgers verminderen hun werkuren of stoppen zelfs helemaal met werken, wat financiële onzekerheid met zich mee kan brengen. Dit kan extra stress veroorzaken, vooral als er weinig ondersteuning is vanuit instanties of werkgevers.
Hoe kunnen mantelzorgers zichzelf beschermen?
Gelukkig zijn er manieren om de impact van mantelzorg op de mentale gezondheid te beperken:
- Zoek steun: Praat met vrienden, familie of een professional over wat je doormaakt. Er zijn ook steungroepen voor mantelzorgers.
- Stel grenzen: Bepaal wat je aankunt en durf ‘nee’ te zeggen als de last te zwaar wordt.
- Plan tijd voor jezelf: Kleine momenten van ontspanning en zelfzorg zijn essentieel om overbelasting te voorkomen.
- Wees alert op signalen van depressie: Het herkennen van de eerste tekenen kan helpen om tijdig hulp te zoeken.
Mantelzorg is waardevol, maar mag niet ten koste gaan van de eigen gezondheid. Depressie onder mantelzorgers is een serieus probleem dat meer aandacht verdient. Door bewust te zijn van de risico’s en tijdig ondersteuning te zoeken, kunnen mantelzorgers niet alleen beter voor hun dierbare zorgen, maar ook voor zichzelf.
Merk jij dat je psychische problemen ervaart door mantelzorg, kom je er even niet uit of heb je andere vragen? Dan kun je contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bronnen:
Austrom, M.G., & Lu, Y. (2009). Long term caregiving: Helping families of persons with mild cognitive impairment cope. Current Alzheimer Research, 6, 392-398.
Chwalisz, K., & Dollinger, S.C. (2010). Evidence-based practice with family caregivers: decision-making strategies based on research and clinical data. In: Frank, R.G., Rosenthal, M., & Caplan, B. (Eds.). Handbook of rehabilitation psychology (pp. 301 – 311). Washington DC: American Psychological Association.
