We hebben allemaal wel een slechte gewoonte waar we liever van af zouden zijn. Of het nu scrollen door sociale media is of het roken van een sigaret. We weten vaak dat deze gewoontes niet goed voor ons zijn, en toch vinden we het moeilijk om ze te doorbreken. Hoe kunnen we dit toch succesvol doen?
Waarom zijn gewoontes zo hardnekkig?
Om te begrijpen waarom gewoontes zo moeilijk te doorbreken zijn, kijken we eerst naar hoe ze worden gevormd. Gewoontes ontstaan door herhaalde gedragingen die ons brein automatiseert. Dit gebeurt in drie fases:
- Een trigger: dit is een signaal dat het brein vertelt welke gewoonte moet worden uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld een bepaalde emotie zijn, zoals stress.
- Een routine: de actie die wordt uitgevoerd als reactie op de trigger, zoals het opsteken van een sigaret.
- Een beloning: het gevoel van voldoening over verlichting dat volgt na het uitvoeren van de routine, waardoor het brein de gewoonte als goed bestempeld.
Een slechte gewoonte lijkt vaak als een goede te beginnen. Dit komt omdat er een positieve beloning nodig is om een gewoonte te creëren. Deze beloningen geven op korte termijn een fijn gevoel.
Waarom gewoontes doorbreken zo moeilijk is
Gewoontes bieden een gevoel van voorspelbaarheid en comfort, zelfs als ze negatief zijn. Bekende patronen kosten nu eenmaal minder inspanning.
Veel gewoontes bieden onmiddellijke beloningen, zoals de energie van suiker of een tijdelijke verlichting van stress. Deze beloningen stimuleren de afgifte van dopamine, een ‘gelukshormoon’ dat ons motiveert om hetzelfde gedrag te blijven herhalen.
Wanneer we een gewoonte proberen te doorbreken, ontstaat er een conflict tussen het verlangen om te veranderen en de aantrekkingskracht van de oude gewoonte. Dit heet cognitieve dissonantie, en kan leiden tot stress.
Hoe kun je vervelende gewoontes doorbreken?
Het doorbreken van een gewoonte is moeilijk. Het kost geduld en tijd, maar het is niet onmogelijk. Hier zijn enkele strategieën die kunnen helpen:
- Identificeer de trigger: de eerste stap is bewustwording. Bepaal welke situaties, emoties of dingen een trigger vormen. Door deze triggers te herkennen, kun je ze beter vermijden of anders aanpakken.
- Vervang de routine: in plaats van de gewoonte volledig te stoppen, probeer de routine te vervangen door een gezondere handeling. Vervang bijvoorbeeld het roken van een sigaret door het eten van een stuk fruit.
- Stel duidelijke en haalbare doelen: in plaats van helemaal te stoppen met snoepen, kun je bijvoorbeeld met jezelf afspreken om door de week geen suiker te eten na het avondeten. Door kleine, concrete doelen te stellen vergroot je de kans op succes.
- Gebruik positieve bekrachtiging: beloon jezelf voor behaalde successen. Dit kan een kleine beloning zijn, zoals een compliment voor jezelf. Het kan ook een kleine traktatie zijn.
- Creëer een netwerk: vertel familie of vrienden over je voornemens en vraag om hun steun. Soms helpt het om iemand in je omgeving te hebben die je verantwoordelijk houdt. Het is ook fijn om je vooruitgang met iemand te kunnen delen.
Het doorbreken van gewoontes is een uitdagend proces. Met geduld, motivatie en steun van je omgeving is het zeker mogelijk om vervelende gewoontes te doorbreken. Door bewust te zijn van triggers en jezelf te belonen voor positieve veranderingen kun je blijvend een andere routine aanleren.
Bij Psycholoog.nl kunnen we je helpen om hardnekkige patronen aan te pakken. Onze psychologen luisteren naar jouw verhaal. Neem hiervoor vrijblijvend contact op met psycholoog.nl: door middel van het inplannen van een gratis adviesgesprek of direct contact op te nemen met ons aanmeld- en adviesteam.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
