Vandaag staat op de NOS dat het aantal mensen dat in armoede leeft in Nederland voor het eerst in vijf jaar weer is gestegen. Volgens nieuwe cijfers van het CBS leven ruim een half miljoen mensen onder de armoedegrens. De betekent dat zij na het betalen van huur, energie en zorgpremie te weinig overhouden om rond te komen. Armoede raakt niet alleen de portemonnee. Het beïnvloedt ook de mentale veerkracht, het welzijn en de toekomstverwachtingen van mensen.
Armoede in het dagelijks leven
Armoede beperkt meer dan alleen materiële mogelijkheden. Het bepaalt of je voldoende en gezond kunt eten, sociale activiteiten kunt bijwonen, of je kinderen extra hulp kunnen krijgen op school en of je je bijvoorbeeld een tandartsbezoek kunt veroorloven. Steeds vaker blijkt dat financiële tekorten samenhangen met chronische zorgen over de toekomst. Uit recente CBS-data blijkt dat een aanzienlijk deel van de armen worstelt met langdurige financiële problemen, inclusief schulden die niet gemakkelijk op te lossen zijn.
De psychologische impact hiervan ontstaat niet alleen door het gebrek aan geld zelf, maar vooral door de voortdurende stress over rekeningen, onzekerheid over werk en sociale uitsluiting die dat veroorzaakt.
Mentale belasting
- Langdurige stress: Wanneer mensen worstelen om rond te komen, is het brein continu alert op bedreigingen. Dit activeert stresssystemen in het lichaam en kan leiden tot gevoelens van angst, prikkelbaarheid en een constante staat van paraatheid.
- Mentale problemen: Onderzoek wijst uit dat armen vaker kampen met mentale problemen, zoals depressie en angstklachten. Dit is niet alleen een kwestie van persoonlijke veerkracht, maar van structurele druk die financiële onzekerheid met zich meebrengt.
- Cognitieve capaciteit: Mensen in armoede moeten regelmatig moeilijke keuzes maken: betalen we de huur of de energierekening? Kopen we medicijnen of leggen we geld apart voor onverwachte kosten? Onderzoek laat zien dat zulke keuzes de cognitieve capaciteit belasten, waardoor het moeilijker wordt om overzicht te houden en beslissingen te nemen. Het leidt tot een soort psychologische valkuil: de stress van geldzorgen verhindert juist dat mensen hun situatie kunnen verbeteren.
De impact van armoede reikt verder dan acute stress of somberheid. Mensen die chronisch weinig middelen hebben, hebben vaker een slechtere algehele gezondheid en kortere levensverwachting. Volgens CBS-kaartonderzoek rapporteert een groot deel van mensen in armoede een slechte algemene gezondheid en een langere aanwezigheid van beperkingen.
Voor kinderen is de impact vaak nog ingrijpender. Armoede in de jeugd kan het risico op mentale en sociale problemen vergroten en de effecten van langdurige financiële stress kunnen doorwerken in ontwikkeling en zelfbeeld.
De vicieuze cirkel van armoede en mentale gezondheid
Armoede kan niet los worden gezien van mentale gezondheid. Onderzoekers van Amsterdam UMC tonen aan dat armoede en psychische problemen elkaar kunnen versterken: mentale gezondheidsproblemen kunnen financiële stabiliteit ondermijnen, maar andersom kan armoede ook direct bijdragen aan het ontstaan van psychische stoornissen zoals depressie.
Daarnaast blijkt uit studies dat leefomstandigheden, zoals woonbuurt en sociaaleconomische status van de omgeving waarin iemand woont, een directe relatie hebben met risico’s op depressie en angst. In sociaal-economisch zwakkere gebieden zijn mentale gezondheidsproblemen vaker aanwezig, wat benadrukt dat armoede een bredere maatschappelijke context heeft.
Voor gratis advies en hulp bij het oplossen van uw schulden gaat u naar uw gemeente. Bij Psycholoog.nl kunnen wij niet helpen met schulden of schuldgerelateerde trajecten. Wel kunt u bij ons altijd vrijblijvend een adviesgesprek aanvragen om samen te kijken wat wij kunnen betekenen voor uw mentale klachten, zoals stress, angst, somberheid of overbelasting die samenhangen met financiële zorgen. Neem contact op door middel van het inplannen van een gratis adviesgesprek of door ons direct te bellen via 085 273 3339.
Bronnen:
