Wat is slaapverlamming?
Hoe ontstaat dit fenomeen precies? Onderzoek heeft uitgewezen dat slaapverlamming ontstaat wanneer je lichaam niet normaal door de slaapfasen heengaat. Onder slaapfasen verstaan we de NREM-slaap (inslaapfase, lichte slaap en diepe slaap) en de REM-slaap (Rapid Eye Movement). De REM-slaap is de lichtste fase, waarin de dromen plaatsvinden die je je later nog kunt herinneren. Tijdens deze fase is er een verhoogde hersenactiviteit die bijna even hoog is als wanneer we wakker zijn. Dit gaat gepaard met een totale ontspanning van de spieren in je lichaam, met uitzondering van de oogspieren, longspieren en hartspier. Door deze verhoogde hersenactiviteit in combinatie met spierverlamming voelt het voor de hersenen aan alsof je wakker bent, maar voor het lichaam juist niet; daardoor lukt het ook niet om je lichaam te bewegen. Slaapverlamming komt voor wanneer je net in of uit de REM-slaap gaat. Tijdens de verlamming kan er sprake zijn van verschillende hypnagoge hallucinaties. Dit zijn dromen die op het verkeerde moment optreden in de slaapcyclus, namelijk bij het in- of uitgaan van de REM-slaap. Deze hallucinaties zijn op te delen in:
- Auditieve: hierbij hoor je dingen die er niet zijn. Denk aan het horen van stemmen of voetstappen.
- Tactiele: bij deze hallucinaties voel je dingen die niet echt zijn. Bijvoorbeeld iemand die aan je voeten lijkt te trekken of op je borst gaat zitten.
- Visuele: je ziet dan dingen of mensen die er niet zijn. Zo kan je bijvoorbeeld bloed, vreemde patronen, enge schimmen of objecten zien.
De slaapverlamming duurt meestal niet erg lang, van een aantal seconden tot een paar minuten. Ook gaat deze in de meeste gevallen vanzelf weer over. Toch kan een episode als veel langer aanvoelen, dit komt door de intense hallucinaties die optreden. Mensen die last hebben van slaapverlamming worden badend in het zweet wakker, en zijn vervolgens angstig om terug in slaap te vallen. Dit zorgt voor opgebroken nachten met slapeloosheid.
Oorzaken
De precieze oorzaak van slaapverlamming is nog onbekend, maar het is wel bekend waardoor de één gevoeliger is om het een keer te ervaren dan de ander. Als eerste is dat een gebrek aan slaap door slaaptekort. Daarnaast zou een onregelmatig slaapschema ook de verlamming kunnen veroorzaken. Maar wat het meeste wordt herkend onder mensen die last hebben van deze stoornis, is dat hevige stress de kans op slaapverlamming aanzienlijk vergroot.
Op je rug slapen zou slaapverlamming ook kunnen bevorderen, daarom wordt dit afgeraden aan mensen die last hebben hiervan. Daarnaast kan het overmatig gebruik van alcohol en drugs ook de verlamming aanwakkeren. De eerste keer dat een slaapverlamming voorkomt is grotendeels in de twintiger jaren. De link met een verstoord slaapritme, stress en eventueel gebruik van alcohol of drugs verklaren dit.
Slaapverlamming is ook wel een beschermingsmechanisme van je lichaam. Wanneer je droomt dat je bijvoorbeeld achterna wordt gezeten of gaat vliegen, beschermt je lichaam zichzelf door zich uit te schakelen. Zo voorkomt het dat je ook daadwerkelijk gaat bewegen en je jezelf kan verwonden.
Hoe kan je slaapverlamming aanpakken?
Ondanks dat slaapverlamming van zichzelf niet gevaarlijk of schadelijk is, kunnen de bijkomende gevolgen wel ernstig zijn. Wanneer iemand vaak last heeft van slaapverlamming, kan er een angst gecreëerd worden om überhaupt nog te gaan slapen. Hierdoor kunnen slaapproblemen ontstaan die veel stress kunnen veroorzaken. De symptomen kunnen je 's nachts wakker houden waardoor dit zich door vertaald in veel vermoeidheid overdag. Er zijn een aantal maatregelen te nemen waardoor een slaapverlamming te voorkomen valt. Denk hierbij aan een verbeterde slaaphygiëne, het verminderen van stress en angst en het behandelen van onderliggende psychische problemen.
Mocht een episode toch optreden, dan zijn er ook een aantal maatregelen te nemen om uit zo'n aanval te komen. Soms lukt het om de tenen of vingers te bewegen, en zo jezelf wakker te schudden uit de slaapverlamming. Ook kan het helpen door iemand tegen je te laten praten of aan te raken. Daarnaast kan het snel bewegen van de ogen er ook voor zorgen dat de verlamming sneller stopt.
Slaapverlamming kan een behoorlijke impact hebben op je leven, daarom zijn er meerdere opties om te overwegen met een psycholoog. Denk aan het krijgen van psycho-educatie, werken aan een verbeterde slaaphygiëne, het verminderen van onderliggende stress en angst en het behandelen van psychische problemen die een oorzaak kunnen zijn voor de slaapverlamming.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
