Iedereen maakt wel eens een grapje op de werkvloer of plaagt een collega een beetje. Dit hoort erbij en kan juist fijn zijn om de sfeer goed en luchtig te houden op het werk. Maar wanneer dit plagen omslaat in pesten op het werk, is dat heel vervelend voor degene die gepest wordt, en heeft dat veel negatieve gevolgen.
Pesten op de werkvloer
Als we het over pesten hebben, denken veel mensen aan kinderen die andere kinderen pesten, bijvoorbeeld op school. Toch wordt er onder volwassenen ook gepest, misschien wel meer dan je denkt. Maar wat is nou het verschil tussen plagen en pesten? Bij pesten gaat het om een bewuste actie. De pester wil de ander met opzet pijn doen, of dat nou lichamelijk of geestelijk is. Wanneer dit gedrag over een langere periode plaatsvindt, dus niet eenmalig, spreken we van pestgedrag. Verder is er vaak sprake van een duidelijk machtsverschil, waarbij de pester de overmacht heeft. Degen die gepest wordt heeft bijvoorbeeld een lagere functie, of minder vrienden onder collega’s.
Er zijn veel verschillende vormen van pesten op de werkvloer:
- Fysiek: Bijvoorbeeld het intimideren of bedreigen van collega’s, of agressieve uitingen naar collega’s.
- Verbaal: Hierbij kun je denken aan grapjes maken over een ander of diegene belachelijk maken. Ook het beledigen, schelden of vloeken richting een collega valt hieronder. Verder is roddelen ook een voorbeeld van verbaal pesten op het werk.
- Sociaal: Bij sociaal pesten gaat het erom dat een collega wordt buitengesloten of neergezet wordt als minderjarig. Voorbeelden hiervan zijn iemand negeren of belachelijk maken.
- Online (cyberpesten): Als het gaat om pesterijen op het werk kan je hierbij denken aan iemand buitensluiten van een whatsappgroep, of iemand juist belachelijk maken in zo’n groep. Ook kun je denken aan het online posten van gênante foto’s van een collega.
Andere voorbeelden van pesten op de werkvloer zijn opzettelijk een verkeerde beoordeling geven, iemand zinloze klusjes laten doen of iemands persoonlijke leven belachelijk maken.
Hoeveel wordt er gepest op de werkvloer?
1 op de 8 werknemers wordt op het werk gepest. Jaarlijks worden er een half miljoen medewerkers gepest, waarvan 80.000 structureel. Het kan zijn dat dit gebeurt door leidinggevenden of collega’s onderling, maar werknemers kunnen ook gepest worden door klanten, cliënten, patiënten of andere externe partijen. Pesterij op het werk komt dus veel voor, maar het verschilt wel in welke sector je werkt. In de industrie, vervoer en bestuur komt pesten het meest voor. In de zorg, ICT en het onderwijs komt pesten het minst voor. De laatste jaren geven steeds meer medewerkers aan dat zij behoefte hebben aan maatregelen voor pesten op de werkvloer. Op dit moment geven ongeveer 1 op de 5 medewerkers dit aan.
Wat zijn de gevolgen?
Pesten op de werkvloer heeft veel negatieve gevolgen, vooral voor degene die gepest wordt, maar ook voor de hele organisatie. Ten eerste lijdt het zelfvertrouwen van de gepeste werknemer onder het pesten. Dit kan dan weer als gevolg hebben dat iemand last krijgt van faalangst: iemand is bang dat hij het niet goed doet op zijn of haar werk. Ten tweede kan iemand angstig worden van het pestgedrag, bijvoorbeeld wanneer hij of zij bedreigd wordt. Ten derde zorgt pesten op de werkvloer soms voor depressieve en sombere gevoelens, of een gevoel van eenzaamheid. Deze gevoelens kunnen soms zo ernstig zijn, dat iemand besluit zelfmoord te plegen. Ook kunnen gepeste medewerkers het zo vervelend vinden dat ze niet meer naar werk durven te komen.
Deze psychische gevolgen zorgen er op hun beurt voor dat medewerkers minder plezier in hun werk hebben en hun werk ook slechter doen. Ook kunnen gepeste medewerkers in een burn-out of depressie belanden. Dit zorgt al met al voor veel schade binnen bedrijven en de maatschappij. Naar schatting worden er namelijk zo’n 4 miljoen extra verzuimdagen per jaar opgenomen als gevolg van pesterijen op werk. Dit komt neer op zo’n 900 miljoen euro aan loondoorbetaling. Ook voor omstanders heeft het een negatieve invloed, doordat het zien van pestgedrag zorgt voor stress.
Wat kun je eraan doen?
Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, komt pesten op de werkvloer veel voor en heeft het ernstige gevolgen. Het is dus een bestaand probleem, waarvan we niet weg moeten kijken. Toch lijkt er een soort taboe te zijn op pestgedrag op de werkvloer. Er bestaat bij gepeste werknemers vaak veel schaamte. Het is dan erg lastig om bij hun leidinggevende om hulp te vragen, of ze kunnen niet bij hem/haar terecht omdat diegene juist de pester is. Ook trekken andere werknemers vaak niet aan de bel, als zij doorhebben dat er een collega gepest wordt. Het blijkt dat maar 16% van de collega's het opneemt voor degene die gepest wordt.
Wanneer je zelf gepest wordt is het belangrijk om voor jezelf op te komen. Wanneer je een positiever beeld van jezelf hebt, kun je je beter weren tegen pesters. Het bouwen aan je zelfvertrouwen is dus belangrijk. Laat de pester zien dat hij geen macht over je heeft. Een cursus sociale vaardigheden kan zinvol zijn om makkelijker sociale contacten te leggen. Het kan een goed idee zijn om steun of hulp te zoeken op je werk en het pesten niet te verzwijgen. Ook kun je dingen die gebeuren opschrijven, dit lucht niet alleen op, maar kan later ook van pas komen wanneer je alles voor wilt dragen. Daarnaast kan een psycholoog of coach helpen bij het vergroten van zelfvertrouwen en/of assertiviteit. Zie ook de blog: Hoe word ik assertief?
Wanneer je denkt dat een van je collega's gepest wordt zijn er een aantal dingen die je kunt doen:
- Hou bij wat er gebeurt en hoe vaak dit voorkomt. Zo krijg je een goed beeld van wat er aan de hand is. Ook kun je dit gebruiken om de pester aan te spreken. Misschien zag de pester zelf wel niet in wat hij of zij deed, en kan je hem of haar dat op deze manier in laten zien.
- Neem het op voor de gepeste werknemer. Je geeft zo het goede voorbeeld en misschien stimuleert dit andere collega's om hetzelfde te doen.
- Ga het gesprek aan met de collega die gepest wordt. Zo kun je erachter komen hoe hij of zij het pestgedrag ervaart, en kunnen zij op hun beurt hun verhaal bij jou kwijt.
- Meld het pestgedrag bij een vertrouwenspersoon of leidinggevende. Dit kun je eventueel anoniem doen.
Ook als werkgever of leidinggevende is het belangrijk dat je pestgedrag op de werkvloer bespreekbaar maakt, maar ook dat er vanuit de organisatie ingegrepen kan worden wanneer er sprake van pesten is. Dingen die je als werkgever kunt doen zijn:
- Zorg voor een vertrouwenspersoon binnen het bedrijf. Zorg ervoor dat dit een onafhankelijk persoon is binnen de organisatie en maak duidelijk aan werknemers dat zij met deze persoon kunnen praten over zaken als pesten.
- Organiseer een voorlichting aan werknemers over pesten op de werkvloer. Vertel in deze voorlichting wat je kunt doen als je gepest wordt op het werk of als je merkt dat anderen gepest worden.
- Stel bepaalde maatregelen in wanneer pestgedrag wel voor komt. Je kunt hierbij denken aan een tijdelijke schorsing voor werknemers die anderen pesten op de werkvloer.
