We herkennen vrienden in een oogopslag, halen herinneringen op bij het zien van een bekend gezicht en bouwen vertrouwen op door oogcontact. Maar wat als je gezichten niet kunt herkennen? Voor mensen met prosopagnosie, ook wel gezichtsblindheid genoemd, is dit de dagelijkse realiteit. Hoewel het een hersenaandoening is, heeft dit ook psychologische en sociale gevolgen.
Wat is prosopagnosie?
Prosopagnosie is een neurologische aandoening waarbij iemand gezichten niet of nauwelijks kan herkennen, terwijl het zicht en de intelligentie verder normaal functioneren. Mensen met deze aandoening kunnen moeite hebben met het herkennen van familieleden, vrienden of zelfs hun eigen gezicht in de spiegel.
Prosopagnosie kan op verschillende manieren ontstaan. In sommige gevallen is het een aangeboren aandoening, waarbij bepaalde hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor gezichtsherkenning zich niet goed ontwikkelen. In andere gevallen ontstaat het door hersenletsel, zoals schade aan de fusiforme gyrus, een gebied in de temporale kwab, dat een rol speelt in de verwerking van gezichten. Dit letsel kan onder andere het gevolg zijn van een beroerte of een neurologische aandoening zoals dementie.
De mentale en emotionele gevolgen
Het niet kunnen herkennen van gezichten heeft een grote impact op het zelfvertrouwen en het emotionele welzijn van iemand met prosopagnosie. Sociale situaties kunnen stressvol of zelfs angstaanjagend zijn, omdat er constant onzekerheid is over wie er tegenover hen staat. Dit kan leiden tot:
- Sociale angst en vermijding: Mensen met prosopagnosie kunnen sociale interacties uit de weg gaan uit de angst om anderen te beledigen wanneer ze hen niet herkennen.
- Verlies van verbondenheid: Het niet herkennen van dierbaren kan afstand creëren, zelfs binnen hechte relaties.
- Laag zelfbeeld: Het constant moeten uitleggen van de aandoening en de reacties van anderen kunnen bijdragen aan onzekerheid en een negatief zelfbeeld.
- Angst voor sociale fouten: Het kan erg ongemakkelijk zijn om iemand per ongeluk te negeren of een vreemde als een bekende te behandelen.
Invloed op het dagelijks leven
Prosopagnosie kan op allerlei alledaagse momenten voor lastige situaties zorgen:
- Op het werk: Het onthouden van gezichten van collega’s is lastig, waardoor er misverstanden kunnen ontstaan. Denk aan het per ongeluk negeren van een leidinggevende of het niet herkennen van een collega tijdens de lunch.
- In sociale situaties: Een feestje of een borrel kan vermoeiend zijn, omdat het lastig is te weten met wie je praat. Soms moeten mensen hints oppikken uit stemgeluid of kleding om een gesprek soepel te laten verlopen.
- Binnen het gezin en relaties: Zelfs familieleden en dierbaren zijn niet altijd meteen herkenbaar. Dit kan frustrerend zijn voor zowel de persoon met prosopagnosie als hun omgeving, die soms moeite heeft om dit te begrijpen.
Hoe ga je ermee om?
Er is geen directe oplossing voor prosopagnosie, maar er zijn wel manieren om het leven makkelijker te maken. Veel mensen ontwikkelen trucjes, zoals het herkennen van stemmen, kapsels of bepaalde kledingstukken. Ook helpt het vaak om er open over te zijn, zodat anderen rekening kunnen houden met de situatie.
Herken jij jezelf of iemand in je omgeving hierin? Bekijk hier wat Psycholoog.nl voor jou zou kunnen betekenen. Heb je vragen? Neem direct contact op met ons aanmeldteam via 085-2733339 of plan vrijblijvend een gratis adviesgesprek in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bronnen:
Corrow, S. L., Dalrymple, K. A., & Barton, J. J. (2016). Prosopagnosia: current perspectives. Eye and brain, 165-175.
Yardley, Lucy, et al. "Psychosocial consequences of developmental prosopagnosia: A problem of recognition." Journal of psychosomatic research 65.5 (2008): 445-451.
