Stress is een onderdeel van het leven dat vaak voorkomt. Of het nou komt door werkdruk, persoonlijke relaties of onverwachte gebeurtenissen, we hebben allemaal te maken met stress op verschillende momenten. Wat is stress precies, waarom ervaren we het en hoe kunnen we er op een gezonde manier mee omgaan? In deze blog duiken we in de psychologische aspecten van stress en kijken we naar manieren om met stress om te gaan.
Wat is stress?
Stress is de natuurlijke reactie van je lichaam op situaties die als uitdagend of bedreigend worden ervaren. In kleine hoeveelheden kan stress nuttig zijn en je zelfs helpen om alert en gefocust te blijven in situaties waarin het nodig is, zoals bij een deadline of een belangrijke presentatie. Dit wordt vaak acute stress genoemd en is meestal kortstondig.
Als stress echter aanhoudt en chronisch wordt, kan het schadelijk zijn voor je fysieke en mentale gezondheid. De boog kan immers niet altijd gespannen staan. De schadelijke en langdurige vorm van stress ontstaat wanneer je je gedurende een langere periode overweldigd voelt door constante druk of zorgen. Langdurige stress kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals vermoeidheid, burn-out en angststoornissen.
Wat doet stress met je lichaam?
Wanneer je stress ervaart, reageert je lichaam door de vecht-of-vluchtreactie te activeren. Dit is een verdedigingsmechanisme en is oorspronkelijk bedoeld om ons te beschermen tegen fysieke bedreigingen, zoals het wegrennen voor roofdieren. Tegenwoordig wordt deze reactie ook nog geactiveerd en is het nog steeds nuttig in het geval dat je bijvoorbeeld op de weg loopt en plotseling aan de kant moet springen voor een langsrijdende auto. Het is echter minder nuttig in minder levensbedreigende situaties, zoals werkstress of financiële zorgen.
Tijdens de vecht-of-vluchtreactie gebeurt het volgende:
- Adrenaline en cortisol worden vrijgegeven: dit zijn hormonen die je hartslag verhogen, je spieren aanspannen en je bloeddruk doen stijgen. Dit bereidt je lichaam voor om snel te handelen.
- Je ademhaling versnelt en je zintuigen worden scherper.
- Niet-essentiële lichaamsfuncties, zoals spijsvertering en het immuunsysteem, worden tijdelijk onderdrukt om energie te sparen voor de onmiddellijke reactie.
Hoewel deze reactie dus heel nuttig is in acute situaties, kan het schadelijk zijn als het vaak of continu optreedt, zoals bij chronische stress.
Wat is de impact van stress?
Stress heeft niet alleen fysieke effecten, het beïnvloedt ook je mentale welzijn. Langdurige of ongecontroleerde stress kan leiden tot bijvoorbeeld onderstaande problemen.
- Angst en depressie. Stress verhoogt het risico op het ontwikkelen van angststoornissen en depressie. De constante druk kan gevoelens van hulpeloosheid of wanhoop veroorzaken.
- Verminderd cognitief functioneren. Chronische stress kan je vermogen om helder te denken en goede beslissingen te nemen aantasten. Het kan je concentratievermogen en geheugen verslechteren.
- Slaapproblemen. Stress verstoort vaak je slaapcyclus, wat kan leiden tot slapeloosheid en vermoeidheid, wat de stress op zijn beurt weer verergert.
- Moeite met emotieregulatie. Mensen die gestrest zijn, hebben vaak meer moeite om hun emoties onder controle te houden. Ze kunnen sneller geïrriteerd of boos worden.
Wat kunnen oorzaken zijn van stress?
Bronnen van stress zijn divers en heel persoonlijk. Wat de één ervaart als een stressvolle situatie, hoeft voor de ander niet als dusdanig worden ervaren. Enkele veelvoorkomende stressoren zijn:
- Werkdruk. Deadlines, overvolle agenda’s en hoge verwachtingen kunnen snel overweldigend voelen.
- Persoonlijke relaties. Conflicten met partners, familie of vrienden kunnen veel emotionele stress veroorzaken.
- Financiële zorgen. Onzekerheid over geld kunnen zorgen voor chronische stress en angst.
- Gezondheid. Ziekte, zowel bij jezelf als bij dierbaren, kan een constante bron van stress zijn.
- Levensveranderingen. Zelfs positieve veranderingen, zoals verhuizen, een nieuwe baan, of een kind krijgen, kunnen stressvol zijn.
Hoe ga je om met stress?
Het is onmogelijk om stress volledig te vermijden en het helpt je dus ook in sommige situaties, maar er zijn strategieën die je kunt gebruiken om stress op een gezonde manier te beheersen. Hier zijn enkele effectieve psychologische technieken:
- Mindfulness en meditatie. Mindfulness helpt je om in het moment te leven en je bewust te zijn van je gedachten en emoties zonder erdoor overweldigd te worden. Onderzoek toont aan dat regelmatige mindfulness-oefeningen, zoals meditatie of diepe ademhaling, de activiteit in de hersengebieden die betrokken zijn bij stressreacties kunnen verminderen.
- Lichaamsbeweging. Fysieke activiteit is een van de beste manieren om stress te verminderen. Lichaamsbeweging stimuleert de productie van endorfines, de ‘gelukshormonen’, die je stemming verbeteren en je stressniveaus verlagen. Zelfs een dagelijkse wandeling kan al een verschil maken.
- Verbeter je slaaphygiëne. Stress kan je slaap verstoren en slaapgebrek kan stress weer verergeren. Door een consistent slaapschema aan te houden en een rustige, donkere slaapomgeving te creëren, kun je mogelijk beter in- en doorslapen.
- Zoek sociale ondersteuning. Praten met vrienden, familie of een professional kan enorm helpen bij het verminderen van stress. Sociale ondersteuning biedt een gevoel van verbondenheid en kan helpen om oplossingen te vinden voor stressvolle situaties.
- Timemanagement. Veel stress komt voort uit een gevoel van overweldiging door te veel taken en verantwoordelijkheden. Het verbeteren van je timemanagement kan helpen om deze stress te verminderen. Stel prioriteiten, maak taken beheersbaar en neem regelmatig pauzes om te voorkomen dat je opgebrand raakt.
- Grenzen stellen. Leer ‘nee’ zeggen wanneer het nodig is. Te veel verplichtingen kunnen snel leiden tot overbelasting en stress. Door je grenzen duidelijk aan te geven, bescherm je jezelf tegen overmatige druk en verantwoordelijkheden.
Conclusie
Hoewel stress vaak als negatief wordt gezien en ervaren, heb je er een zekere mate van nodig in je leven. Het kan ook dienen als een waardevol signaal dat iets in je leven aandacht nodig heeft. De sleutel is om stress te herkennen en er op een gezonde manier mee om te gaan voordat het een negatieve invloed heeft op je gezondheid en welzijn.
Als je merkt dat het zelf niet meer lukt om stress te verminderen of als je hierover in gesprek wilt met een professional, kunnen wij je hierbij helpen. Neem gerust contact op met ons aanmeld- en adviesteam om de mogelijkheden te bespreken. Dit kan door ons direct te bellen op 085 273 3339 of plan een vrijblijvend adviesgesprek in.
