Wanneer ik cliënten vraag wat hen tegenhoudt om bepaalde dromen na te jagen, krijg ik opvallend vaak hetzelfde antwoord: ‘Ik maak me zo druk om wat anderen dan van me denken’. In mijn werk kom ik vaak mensen tegen die hun gedrag en keuzes baseren op wat andere mensen van hen zouden kunnen vinden. Ze zijn bang voor een bepaalde mening en laten daarom de dingen die ze misschien het liefste zouden doen.
We zijn sociale wezens, dat weet bijna iedereen. Maar wat minder bekend is, is hoe diep dit in ons systeem zit. Ons brein is gebouwd in een tijd waarin overleven iets was wat je in een groep deed, in je eentje lukte dat niet (probeer maar eens alleen een mammoet te verslaan). Buiten de groep vallen was dus gevaarlijk. Daarom ontwikkelde ons brein een hyperalert systeem voor afwijzing: een intern alarm dat afgaat zodra we het gevoel hebben dat iemand een wenkbrauw naar ons optrekt. Niet omdat we nu nog afhankelijk zijn van een stam om te overleven (we komen immers geen mammoeten meer tegen), maar omdat ons brein nog steeds zo is ingesteld.
Dat interne alarm werkt razendsnel. Je lichaam voelt spanning nog voordat je hebt kunnen bedenken waaróm je je zo ongemakkelijk voelt. Het is ook de reden dat een klein onschuldig appje (‘Kunnen we even praten?’) een grote stressreactie kan uitlokken. Onze hersenen lezen bijna automatisch: ‘Er is iets aan de hand, ik word afgewezen’.
Naast het biologische stuk lijkt er nog iets anders te spelen. We leven namelijk in een tijd waarin we ook online zichtbaar zijn. Elke keuze, mening of foto kan letterlijk beoordeeld worden door een grote groep mensen. En hoewel we heus wel begrijpen dat likes geen echte waardering zijn, reageren we er onbewust op alsof dat wel zo is. Ons brein maakt geen onderscheid tussen applaus en digitale goedkeuring, het registreert beiden als beloning. En dus worden we steeds gevoeliger voor de subtiele knikjes van de buitenwereld.
Het gaat dan eigenlijk vooral over de volgende vraag: ‘Van wiens mening maak jij je leven afhankelijk?’ Ergens weten we allemaal dat niet iedereen een gelijkwaardige stem in ons leven zou moeten hebben. De buurman die je nauwelijks kent? Die ene collega die zich over alles en iedereen kritisch uit? De toevallige volger op de sociale media? Toch geven we hun mening vaak evenveel gewicht als de mensen die ons écht kennen (onze inner circle).
Misschien is dat wel de eerste stap: niet stoppen met het geven om wat anderen vinden, maar bewuster kiezen wiens oordeel waarde mag hebben. Gevoelig zijn voor verbinding is heel menselijk en dus geen zwakte. Maar jezelf verliezen in het oordeel van iedereen, dát is waar het misschien te ver doorslaat.
Een beginpunt kan zijn om te vertragen en bij jezelf na te gaan: ‘Doe ik dit omdat ik het zelf graag wil of omdat ik denk aan de mening van anderen? Is dit mijn waarde of andermans verwachting?’ Soms is de meest bevrijdende gedachte dat niet iedereen jou en je levenskeuzes hoeft te begrijpen. Je hoeft alleen te leren luisteren naar de stemmen die er voor jou toe doen.
