Hoe stel je de diagnose voor een psychische stoornis? Hiervoor gebruiken psychiaters en psychologen meestal de DSM-V, de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Deze handleiding bevat lijstjes met criteria die moeten aansluiten op de klachten en het gedrag van de patiënt. Op het eerste gezicht is deze aanpak duidelijk en praktisch. Maar er schuilt ook een risico in, en dat risico hangt samen met reductionisme.
Wat is reductionisme?
Reductionisme is de benadering waarbij we complexe verschijnselen proberen te verklaren vanuit eenvoudigere, meer fundamentele componenten. Het idee is dat we, om te begrijpen hoe iemand functioneert, moeten kijken welke “deeltjes” samenkomen tot het geheel.
Reductionisme in de diagnostiek
In de context van de diagnostiek van psychische stoornissen zien we reductionisme op meerdere vlakken. Zo worden klachten gereduceerd tot observeerbare criteria. Er wordt gekeken of iemand voldoet aan genoeg criteria op de lijst om de label “depressieve stoornis” of “ADHD” te krijgen.
Daarbij worden de uniekheid, context en levensgeschiedenis van de betrokkene meestal op de achtergrond geschoven. Er is minder aandacht voor de vraag: Hoe is deze situatie tot stand gekomen bij deze specifieke persoon? of Hoe ervaart iemand zijn klachten vanuit zijn eigen belevingswereld?
Voordelen en nadelen
Reductionisme heeft voordelen. Het maakt diagnostiek eenvoudiger, betrouwbaarder en gestandaardiseerd. Zo weten verschillende hulpverleners op dezelfde manier welke klachten bij welke stoornis horen.
Daar staat tegenover dat het risico groot is om de complexiteit van de menselijke psyche te versimpelen. Zo verliezen we de context, de sociale omgeving en de levensgeschiedenis van de patiënt uit het oog. Hierdoor kan de behandeling te sterk gericht raken op symptoombestrijding, in plaats van op de oorzaak en de samenhang.
Naar een meer holistische benadering?
Een holistische aanpak stelt de mens als geheel centraal. Zo'n aanpak gebruikt de criteria in de DSM-V als hulpmiddel, maar stopt daar niet. Er is aandacht voor de context, de ervaringen, de persoonlijkheid en de levensloop. Zo krijgen we een vollediger beeld, dat beter aansluit bij de complexiteit van de klachten.
In het kort
Reductionisme is een krachtig middel om orde te brengen in de chaos van klachten en om tot gestandaardiseerde diagnoses te komen. Maar het risico is groot om de mens te reduceren tot de som van zijn klachten. Een holistische aanpak, waarbij we kijken vanuit meerdere invalshoeken, doet daarom meer recht aan de uniekheid en de complexiteit van elk individu.
Neem direct contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in. Dan kunnen we samen kijken of wij jou de juiste hulp kunnen bieden.
