Iedereen vergelijkt zichzelf wel eens met een ander. Je ziet iemand met een succesvolle carrière, een perfect uitziend lichaam of een ogenschijnlijk gelukkig leven op sociale media. Het vergelijken met anderen is een diepgeworteld menselijk mechanisme. Maar waarom doen we dit, en hoe kun je ermee omgaan op een gezonde manier?
De psychologie achter vergelijken
Het vergelijken met anderen is een natuurlijk proces dat voortkomt uit de sociale vergelijkingstheorie. Volgens deze theorie vergelijken we onszelf met anderen om onze eigen capaciteiten en prestaties te beoordelen. Dit helpt ons om onze plaats in de maatschappij te bepalen en motiveert ons om te groeien.
Er zijn twee soorten vergelijkingen:
- Opwaartse vergelijking: je vergelijkt jezelf met mensen die beter presteren dan jij. Dit kan inspirerend en motiverend werken, maar het kan ook frustrerend zijn als het je onzeker maakt.
- Neerwaartse vergelijking: je vergelijkt jezelf met mensen die het minder goed doen. Dit kan een gevoel van eigenwaarde geven, maar kan ook leiden tot arrogantie of zelfgenoegzaamheid.
Waarom doen we dit?
Onszelf vergelijken met anderen doen we de hele dag door, soms zelfs onbewust. Er zijn een aantal redenen waarom we deze vergelijking zoeken:
- De biologie van competitie: mensen zijn sociale wezens en competitie is een overlevingsmechanisme. Onze voorouders moesten zichzelf vergelijken met anderen in de groep om hun overlevingskansen te vergroten. Dit instinct zit nog steeds in ons brein.
- Sociale media vergroot het effect: tegenwoordig worden we op sociale media constant blootgesteld aan de positieve kanten van andermans leven. Dit kan leiden tot een onrealistisch beeld en tot een gevoel van tekortschieten.
- Behoefte aan bevestiging: vergelijking helpt om te bepalen of we goed genoeg zijn. We willen graag weten of we het juiste doen, en daar gebruiken we het gedrag van anderen voor.
- Angst om achter te blijven: de angst om iets te missen speelt een grote rol. Als we zien dat anderen succesvol en gelukkig zijn, kunnen we het gevoel krijgen dat we iets te kort komen.
Hoe ga je gezond om met vergelijken?
- Wees je bewust van je vergelijkingsgedrag: herken wanneer je jezelf met anderen vergelijkt en vraag jezelf of het je wel helpt.
- Beperk je sociale media gebruik: onthoud dat je vaak een gefilterde versie van iemands leven zien. Probeer af en toe een pauze te nemen van sociale media.
- Gebruik opwaartse vergelijking als motivatie: in plaats van jaloers zijn, vraag jezelf af wat je kan leren van deze persoon.
- Praktiseer dankbaarheid: richt je op wat je wél hebt en waardeer je eigen unieke pad.
Vergelijken is menselijk en kan zowel positief als negatief werken. Door je bewust te zijn van je denkpatronen, kun je beter omgaan met de drang om jezelf constant met anderen te vergelijken. Wil je hierover met een psycholoog in gesprek? Plan vrijblijvend een gratis adviesgesprek in of neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bronnen
Alfasi, Y. (2019). The grass is always greener on my Friends' profiles: The effect of Facebook social comparison on state self-esteem and depression. Personality and Individual Differences, 147, 111-117.
Crusius, J., Corcoran, K., & Mussweiler, T. (2022). Social Comparison: Theory, Research, and Applications. Theories in social psychology, 165.
