Wat is een antisociale persoonlijkheid in het kort?
Een antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door:
- Impulsiviteit, agressiviteit en roekeloosheid;
- Onverantwoordelijk gedrag, zoals het begaan van misdaden of het niet nakomen van financiële verplichtingen;
- Gebrek aan gevoelens van spijt.
Van de gehele bevolking zou 3% van de mannen en 1% van de vrouwen kampen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Wat is een antisociale persoonlijkheidsstoornis?
Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis maken zich niet druk om sociale normen of de wet. Meestal zijn ze erg agressief en impulsief. Het komt vaak voor dat hun geweten beperkt is ontwikkeld. Hierdoor zoeken ze vaak naar snelle behoeftebevredigingen en denken ze niet na over de lange termijn gevolgen van hun gedrag.
Vaak zorgen mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis voor veel problemen voor de maatschappij en de mensen om hun heen. Ze zijn onverantwoordelijk, roekeloos, voelen weinig tot geen spijt en kunnen zich gedragen als een pathologische leugenaar. Dit maakt dat ze vaak betrokken zijn in gewelddadige situaties en relatief vaak betrokken zijn bij misdaden, met soms dodelijke aflopen. Bovendien uiten ze sneller geweld jegens de mensen in hun omgeving, zoals naar familieleden. Echter, onbekenden zijn ook vaak slachtoffer.
De mensen met veel antisociale persoonlijkheidskenmerken belanden vaak in de gevangenis of in een tbs-kliniek. Daarnaast kampen mensen met een antisociale persoonlijkheid vaak met verslaving en hebben ze snel lichamelijke verwondingen door hun gewelddadige gedrag.
Wat zijn kenmerken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis?
Een aanhoudend patroon van minachting voor en schending van de rechten van anderen. Dit is aanwezig vanaf het 15e levensjaar, met drie (of meer) van de volgende kenmerken:
- Moeite om zich aan te passen aan de sociale normen met betrekking tot wettig gedrag, zoals het vertonen van gedrag waarvoor iemand kan worden opgepakt;
- Bedrog, zoals het pathologisch liegen, gebruik van aliassen of anderen oplichten uit eigen belang;
- Impulsiviteit, of moeite met vooruitplannen;
- Irritatie en agressiviteit, zoals fysiek geweld;
- Roekeloosheid met betrekking tot eigen veiligheid of die van anderen;
- Aanhoudende onverantwoordelijkheid, zoals het laten zien van inconsistent werkgedrag of het niet nakomen van financiële verplichtingen;
- Gebrek aan gevoelens van spijt, zoals onverschilligheid bij het pijn doen, mishandelen, of stelen van anderen.
Wat zijn oorzaken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis?
Er is geen eenduidige verklaring voor het ontstaan van een antisociale persoonlijkheid. Het is een complexe stoornis die (waarschijnlijk) een complexe ontwikkeling kent via genen, opvoeding en omgeving. Er bestaan wel ideeën over. Zo zou bijvoorbeeld een opvoeding waarbij er weinig is stilgestaan bij de gevoelens van anderen een risicofactor zijn voor het ontwikkelen van een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Ook mensen die een hersenbeschadiging hebben opgelopen door bijvoorbeeld een ongeluk kunnen antisociale kenmerken of een persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen. In dit geval zijn er vaak hersengebieden beschadigd die belangrijk zijn voor sociale eigenschappen of gewenst gedrag.
Bovendien zijn omgevingsfactoren zoals het meemaken van een trauma in de kindertijd of het opgroeien in een instabiel gezin of criminele omgeving ook factoren die de ontwikkeling van een antisociale persoonlijkheidsstoornis kunnen stimuleren.
Hoe vaak komt een antisociale persoonlijkheidsstoornis voor?
Van de gehele bevolking zou 3% van de mannen en 1% van de vrouwen kampen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Veel van deze mensen belanden in de gevangenis of in een tbs-kliniek waardoor het percentage mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis hier veel hoger ligt dan in de gehele maatschappij.
Hoe wordt een antisociale persoonlijkheidsstoornis behandeld?
Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis zoeken vaak niet snel hulp. Ze hebben bijvoorbeeld niet het gevoel dat ze een stoornis hebben. Een reden voor mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis om wel hulp te zoeken kan zijn dat ze tegen problemen aanlopen in hun dagelijkse leven. Hierbij kun je denken aan een alcohol- of drugsverslaving. Maar ook een behandeling gericht op het vertonen van onwettig gedrag of financiële problemen kan lonend zijn voor mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Een behandeling voor mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis richt zich vaak op het omgaan met de vaak beschreven problemen met impulsiviteit en agressiviteit. Daarnaast kan een behandeling zich richten op bijkomende klachten zoals alcohol- of drugsverslaving, of depressieve klachten.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
