Dat je andere altijd wilt helpen en bijstaan klinkt in eerste instantie als een mooie karaktereigenschap. En dat is ook zeker waar. Maar bij sommige mensen kan deze eigenschap doorslaan in het redderssyndroom. De gevolgen hiervan kunnen de persoon zelf of mensen uit de omgeving van deze persoon erg in de weg zitten.
Het redderssyndroom
Iedereen heeft wel eens steun en advies nodig. Maar dit hoort wel in lijn te liggen met je eigen behoeftes. Als iemand lijdt aan het redderssyndroom komt dit erop neer dat die persoon, op een dwangmatige manier, anderen wil helpen. Deze hulp kan zowel gevraagd als ongevraagd zijn, en op die manier tegen andermans behoeften ingaan. Deze reddersrol is terug te vinden in romantische relaties, vriendschappen, werkrelaties en familiebanden. Op romantisch vlak kan het zelfs het geval zijn dat iemand keer op keer opzoek gaat naar een hulpbehoevende partner.
Als redder denk je zelf eerder en beter door te hebben waar een ander behoefte aan heeft. En hier zal je dan ook naar gaan handelen. Dit kan een aantal gevolgen met zich meebrengen:
- Je vergeet jezelf. Het kan voorkomen dat je je eigen plannen aan de kant schuift om andere te hulp te staan. Ondanks dat je het zelf druk genoeg hebt, zal je alles eraan doen om ondertussen ook nog die ene vriend of vriendin te helpen. Dit kan gevolgen hebben voor jouw eigen plannen en taken. Ook kan het ervoor zorgen dat je 'overstroomt'. Alle taken worden dan te veel, en dit kan resulteren in burn-outklachten.
- De behoefte om te helpen wordt een verslaving. Wanneer je lijdt aan het redderssyndroom zal je altijd willen helpen, terwijl je ondertussen het gevoel hebt dat je hier nooit voldoende waardering voor zal krijgen. De hunkering naar het helpen wordt dan verslavend, waardoor je niet meer zonder kan.
- Je helpt op een manier die de ander hulpeloos houdt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat je werk uit handen van anderen neemt in plaats van dat je uitleg geeft. In werkelijkheid help je iemand dan niet, maar zorg je er juist voor dat iemand afhankelijk wordt van jouw hulpvaardige karakter.
Waar komt het redderssyndroom vandaan? Dit komt vaak voort uit een vorm van onzekerheid. Via het bieden van hulp hopen redders waardering te krijgen. Deze waardering hebben redders nodig om hun beschadigde zelfbeeld te repareren, ook al zijn ze zich hier vaak niet bewust van. Ook kan er een narcistisch aspect aan dit syndroom vastzitten. Dit is het geval wanneer je als zelf aangestelde redder graag de eer strijkt met de hulp die je biedt. Als redder houd je er dan een verbogen agenda op na. Vanuit een gedachte dat je beter bent dan andere zal je dan de hulp geven.
Uit de reddersrol stappen
Maar hoe red je jezelf van de drang om anderen te redden? Dat is allereerst door na te gaan waarom je deze (misschien wel onbewuste) drang hebt. Vraag jezelf af wat je precies wilt bereiken met de hulp die je aanbiedt, of misschien wel ongevraagd geeft. Wanneer dit te maken heeft met je eigen zelfbeeld, is het belangrijk om aan je zelfvertrouwen te werken. Zoek andere manieren om je eigenwaarde te vergroten en versterken. Daarnaast kan je het beste eerst bij iemand peilen of diegene jouw hulp wil aanvaarden voordat je ook daadwerkelijk gaat helpen. Zo voorkom je irritaties en focus je daadwerkelijk op de behoeften van een ander in plaats van je eigen behoeften.
Een redder in jouw omgeving
Ken jij iemand in je omgeving die veel kenmerken van het redderssyndroom laat zien? Denk aan het ongevraagd werk uit handen nemen, ongevraagd advies geven of iemand die een taak volledig overneemt zodra je om een klein beetje hulp vraagt. In eerste instantie zal zo iemand worden gezien als extreem hulpvaardig en hulpverlenend. Maar zodra er vaker ongevraagd hulp of advies wordt gegeven, kan dit irritaties opleveren. Zodra het iemand niet lukt om hier grenzen in aan te geven kan er een redder-slachtofferrelatie ontstaan. De 'redder' ontmoedigd iemand dan om zelfredzaam te zijn waardoor je erg afhankelijk kan worden van de zelf aangestelde redder.
Het is van belang om tijdig grenzen aan te stellen zodra je te maken hebt met iemand die lijd aan het redderssyndroom. Dit kan op een vriendelijke en duidelijke manier. Bedank iemand voor de hulp, maar geef tegelijkertijd aan dat je de hulp niet nodig hebt. Zodra de 'redder' vervolgens doorgaat kan het helpen om duidelijker aan te geven dat je de hulp ook niet wilt ontvangen. Ook kan het helpen om iemand te wijzen op de extreme hulpvaardigheid en te vragen wat de reden hiervoor is. Dit biedt de desbetreffende persoon inzichten waar diegene ook zelf mee aan de slag kan gaan.
Problematisch
Maar wanneer slaat onschuldige hulpvaardigheid om in het redderssyndroom? Dat is het geval zodra de persoon zelf, of mensen uit de omgeving van deze persoon, negatieve gevolgen eraan ervaren. Redders kunnen hun eigen behoefte uit het oog verliezen. Herken je de kenmerken bij jezelf? Merk je dat anderen negatief reageren op jouw hulpvaardigheid? Of weet je niet goed hoe je jouw grenzen aan kan geven bij een zelf aangestelde redder? Dan kan het helpen om hier met een psycholoog over in gesprek te gaan. Bij Psycholoog.nl kunnen wij jou hierbij helpen. Je kunt vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bron:
Lamia, M.C., & Krieger, M. J. (2009). The white knight syndrome: Rescuing yourself from your need to rescue others. New Harbinger Publications.
