Moeite hebben met plannen, het overzien van taken en lastig je aandacht kunnen vasthouden. Dit zijn allemaal tekenen van verminderd executief functioneren. Lees in deze blog meer over wat executieve functies zijn en welke functie ze hebben in het dagelijks leven.
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies verwijst naar de denkfuncties die nodig zijn om te kunnen functioneren in het dagelijks leven. Het zijn de hogere regelfuncties in het brein die essentieel zijn voor doelgericht gedrag, zoals plannen, beginnen aan een taak of het vasthouden van aandacht. Je kunt de executieve functies zien als de dirigent die het orkest aanstuurt. Enkele voorbeelden van executieve functies zijn:
- Planning/prioriteiten stellen: een plan maken om een doel te bereiken en beslissen wat hiervoor van belang is
- Werkgeheugen: informatie onthouden tijdens het uitvoeren van complexe taken
- Metacognitie: een stap terug kunnen doen om de situatie te evalueren
- Reactie inhibitie: ook wel impulscontrole, eerst denken en dan doen
- Emotieregulatie: het reguleren van emoties of het controleren van gedrag
- Flexibiliteit: flexibel omgaan met verandering en tegenslag
Je kunt je voorstellen dat je deze functies elke dag nodig hebt. Dit geldt voor meer complexe taken, maar ook voor het plannen en uitvoeren van je avondeten. Als je executieve functies minder goed werken, kost dit vaak meer moeite. Je kunt bijvoorbeeld sneller dingen kwijtraken of een deadline missen.
Executieve functies en ADHD
Het kan voorkomen dat iemand een verminderd executief functioneren heeft. Dit kan veel oorzaken hebben. Een van deze oorzaken is ADHD. Bij mensen met ADHD zijn de executieve functies vaak minder sterk ontwikkeld of werken ze minder goed. Dit kan zich op verschillende manieren uiten:
- Aandacht vasthouden: meer moeite hebben om bij een taak te blijven en sneller afgeleid zijn
- Werkgeheugen: sneller vergeten wat je moet doen of moeite hebben om de stappen van een taak te onthouden.
- Emotieregulatie: heftige emoties ervaren en moeite om deze te reguleren
- Impulscontrole: snel reageren zonder na te denken en moeite hebben met wachten
- Plannen en organiseren: problemen met het plannen van taken, deadlines halen of overzicht houden
problemen met executieve functies kunnen worden gezien als luiheid of onwil. Dit is echter niet zo. Iemand weet niet goed hoe hij of zij moet beginnen. Dit zorgt vaak voor een schuldig gevoel of een gevoel van falen.
Hoe kun je je executieve functies verbeteren?
Executieve functies zijn aangeboren, maar ontwikkelen zich gedurende de kinder- en pubertijd. Het is dus mogelijk om je executieve functies te trainen. Enkele praktische tips zijn:
- Maak een duidelijk plan: aan welke situatie ga je werken en welk doel wil je bereiken? Maak dit zo specifiek mogelijk. Welke tussenstappen heb je nodig en op welk termijn wil je dit doel bereiken? Wat ga je oefenen en wanneer ga je dit doen? Heb je hier hulp bij nodig, en van wie heb je deze hulp nodig?
- Gebruik beloningen: beloningen werken goed om gedrag aan te leren. Bedenk een beloning voor jezelf als je een taak hebt afgerond. Dit kan iets kleins zijn, zoals iets lekkers. Het kan ook een grotere beloning zijn, zoals een uitstapje of een reis.
- Onderzoek je sterke en zwakke kanten: maak inzichtelijk waar je sterke en zwakke kanten liggen als het gaat om executieve functies. Zo weet je welke sterke executieve functies je kunt inzetten om de zwakkere executieve functies te compenseren.
Soms zijn de uitdagingen te groot om zelf op te lossen. Dan kan professionele hulp van een psycholoog nuttig zijn. Bij Psycholoog.nl kunnen we helpen bij het inzichtelijk maken en verbeteren van executieve functies. Wil je aan de slag met de klachten die je ervaart? Neem dan contact op door middel van het inplannen van een gratis adviesgesprek of door ons direct te bellen via 085 273 3339.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
