Leven met chronische pijn is een enorme uitdaging. Voor veel patiënten gaat het niet alleen om de lichamelijke pijn, maar ook om de mentale last: vermoeidheid, frustratie en het gevoel dat het leven steeds kleiner wordt. Traditionele behandelingen zijn vaak gericht op het verminderen van pijn, maar bij chronische klachten is dat niet altijd haalbaar. Acceptatie en Commitment Therapie (ACT) biedt hier een ander perspectief: leren omgaan met pijn, in plaats van ertegen vechten.
Wat is ACT?
ACT is een vorm van cognitieve gedragstherapie die zich richt op psychologische flexibiliteit: het vermogen om om te gaan met moeilijke gedachten en gevoelens, terwijl je toch blijft handelen naar wat voor jou waardevol is. Het uitgangspunt is niet het wegnemen van pijn, maar het veranderen van de relatie die je ermee hebt.
Waarom werkt dat bij chronische pijn?
Patiënten met chronische pijn raken vaak verstrikt in een cyclus van vermijding. Ze vermijden beweging, sociale activiteiten of werk uit angst dat de pijn erger wordt. Op korte termijn geeft dat rust, maar op lange termijn leidt het tot isolement, depressieve gevoelens en een afname van levenskwaliteit.
ACT helpt patiënten:
-
Pijn te accepteren zonder erdoor overspoeld te raken.
-
Gedachten te observeren in plaats van ze voor absolute waarheden te zien (“Als ik beweeg, gaat het mis”).
-
Ruimte te maken voor ongemak, zonder dat dit hun hele leven bepaalt.
Belangrijke technieken binnen ACT
-
Acceptatie: In plaats van pijn koste wat het kost te bestrijden, leren patiënten ruimte te maken voor de sensaties en gevoelens die er zijn. Dit verlaagt de strijd en spanning die vaak de pijnervaring verergeren.
-
Cognitieve defusie: Gedachten worden gezien als mentale gebeurtenissen, niet als feiten. Bijvoorbeeld: het verschil tussen “Ik kan niets meer” en “Ik heb de gedachte dat ik niets meer kan”.
-
Mindfulness: Door aandacht te trainen op het huidige moment, leren patiënten minder te piekeren over verleden en toekomst.
-
Waarden verhelderen: Patiënten onderzoeken wat voor hen écht belangrijk is – zoals relaties, creativiteit of gezondheid – en gebruiken dat als kompas.
-
Toegewijd handelen: Ondanks pijn stappen zetten richting die waarden, hoe klein ook.
Wat zegt onderzoek?
ACT bij chronische pijn kan leiden tot:
-
Minder pijn-gerelateerde angst en vermijding
-
Verbeterde stemming en kwaliteit van leven
-
Meer activiteit en deelname aan dagelijkse bezigheden
Belangrijk: de pijn zelf verdwijnt vaak niet volledig, maar de impact ervan op het leven neemt duidelijk af.
Voorbeeld uit de praktijk
Een patiënt met rugpijn vermijdt sociale activiteiten uit angst voor verergering. In ACT leert hij zijn angst te erkennen, maar ook dat contact met vrienden een belangrijke waarde is. Stap voor stap pakt hij sociale afspraken weer op, mét pijn, maar zonder dat de pijn zijn keuzes volledig bepaalt.
In het kort
Acceptatiegerichte therapie helpt chronische pijnpatiënten de strijd met hun pijn los te laten en hun leven opnieuw vorm te geven rond wat écht belangrijk is. Het is geen oplossing in de zin van “pijnvrij worden”, maar het biedt wél een weg naar meer vrijheid, betekenis en kwaliteit van leven.
Ben jij op zoek naar psychologische hulp en wil je aan de slag met specifieke thema’s? Dan kun je vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Meer blogs lezen? Ga dan terug naar het overzicht.
