De negatieve cognitieve triade, ontwikkeld door Aaron Beck, is een bekend concept binnen de cognitieve psychologie en vormt een belangrijk verklarend model voor depressie. Volgens deze theorie kijken sommige mensen door een negatieve bril naar zichzelf, de wereld en de toekomst. Deze drie pessimistische perspectieven versterken elkaar en kunnen uiteindelijk leiden tot patronen die zichzelf in stand houden. Een van de manieren waarop dat gebeurt, is via selffulfilling prophecies: verwachtingen die zélf bijdragen aan het uitkomen van de gevreesde uitkomst.
De drie pijlers van de negatieve triade
De negatieve triade bestaat uit drie typen automatische gedachten:
-
Negatieve gedachten over het zelf
Mensen zien zichzelf als incompetent, waardeloos of niet in staat om uitdagingen aan te gaan. -
Negatieve gedachten over de wereld
De omgeving wordt ervaren als vijandig, onrechtvaardig of overweldigend. Kleine tegenslagen worden gezien als bewijs dat “alles tegenzit”. -
Negatieve gedachten over de toekomst
Men verwacht dat problemen alleen maar groter worden en dat verbetering onwaarschijnlijk is.
Deze drie perspectieven vormen samen een gesloten systeem dat nieuwe ervaringen constant interpreteert in lijn met deze overtuigingen.
Hoe deze triade selffulfilling prophecies creëert
Wanneer iemand met deze negatieve overtuigingen een situatie tegenkomt, kleurt de triade direct de interpretatie. Bijvoorbeeld: iemand die gelooft dat hij sociaal onaantrekkelijk is (negatief zelfbeeld), denkt dat anderen hem toch niet willen leren kennen (negatieve kijk op de wereld) en verwacht dat toekomstige sociale situaties ook mislukken (negatieve toekomstverwachting).
Dat leidt tot bepaald gedrag: vermijden, terughoudendheid, weinig initiatief tonen of gespannen overkomen. Dit gedrag wekt bij anderen juist afstand of onzekerheid op, waardoor de persoon minder warme reacties krijgt. Het gevolg: de oorspronkelijke gedachte wordt bevestigd.
Zo ontstaat een selffulfilling prophecy. Niet omdat de overtuiging per se waar was, maar omdat het gedrag dat uit de overtuiging voortkwam, de verwachte negatieve uitkomst mede creëerde.
Waarom deze cyclus zo hardnekkig is
De triade beïnvloedt niet alleen gedrag, maar ook aandacht en geheugen. Mensen met deze overtuigingen hebben de neiging om vooral negatieve informatie op te merken en te onthouden. Positieve ervaringen worden genegeerd of geminimaliseerd. Daardoor blijft de triade intact, zelfs als de realiteit genuanceerder is.
Hoe de cyclus doorbroken kan worden
Cognitieve gedragstherapie richt zich op het herkennen en herstructureren van deze negatieve gedachtenpatronen. Door actief te onderzoeken of gedachten kloppen, te experimenteren met nieuw gedrag en successen bewust op te merken, kan de negatieve triade langzaam plaatsmaken voor een realistischer en evenwichtiger perspectief.
Wanneer de bril verandert, veranderen gedragingen mee en verdwijnen de selffulfilling prophecies die depressiegevoelens versterken.
In het kort
De negatieve triade laat zien hoe onze overtuigingen een krachtig effect hebben op hoe we leven, reageren en wat we verwachten. Als die overtuigingen negatief zijn, kunnen ze een vicieuze cirkel vormen die precies datgene veroorzaakt waar iemand bang voor is. Door gedachten te onderzoeken en te doorbreken, ontstaat ruimte voor andere ervaringen, andere interacties en uiteindelijk een andere toekomst.
Wil je aan de slag met de klachten die je ervaart? Neem dan contact op door middel van het inplannen van een gratis adviesgesprek of door ons direct te bellen via 085 273 3339.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
