Stel je voor dat je in de ochtend wakker wordt en ervan overtuigd bent dat je dag slecht gaat zijn. Je bent er zeker van dat alles mis zal gaan. Terwijl je met een gevoel van angst de deur uitstapt, beïnvloedt jouw kijk je acties en waarnemingen. Je mist de bus, snauwt naar een collega en vergeet een belangrijke taak. Aan het eind van de dag denk je bij jezelf: "Ik wist dat deze dag verschrikkelijk zou zijn."
Dit scenario is een voorbeeld van een psychologisch fenomeen dat bekend staat als de self-fulfilling prophecy (vrij vertaald de zelfvervullende voorspelling). Deze term werd in 1948 geïntroduceerd door de socioloog Robert K. Merton. Een self-fulfilling prophecy treedt op wanneer een geloof of verwachting, of deze nu klopt of niet, acties beïnvloedt op een manier die ervoor zorgt dat het geloof uitkomt.
Hoe werkt de self-fulfilling prophecy?
In essentie gaat het over de wisselwerking tussen overtuigingen en gedragingen. Het begint allemaal met een geloof of verwachting over een situatie of persoon. Dit geloof kan voortkomen uit verschillende bronnen, zoals eerdere ervaringen of maatschappelijke stereotypen. Zodra het geloof er is, beïnvloedt het ons gedrag. Onze acties zijn vaak in overeenstemming met onze verwachtingen, bewust of onbewust. Als je bijvoorbeeld gelooft dat een vergadering niet productief zal zijn, draag je wellicht minder actief bij, wat de verwachte uitkomst versterkt. Onze overtuigingen beïnvloeden ook hoe we gebeurtenissen interpreteren. We hebben de neiging informatie te zien en te onthouden die onze verwachtingen bevestigt, terwijl we andere informatie negeren. Deze selectieve waarneming versterkt vervolgens ons oorspronkelijke geloof. Uiteindelijk leiden de beïnvloede gedragingen en waarnemingen tot uitkomsten die in overeenstemming zijn met het oorspronkelijke geloof, waarmee de cyclus wordt gesloten. De oorspronkelijke verwachting heeft zo de werkelijkheid gevormd.
Wat zijn voorbeelden van self-fulfilling prophecies?
Self-fulfilling prophecies kunnen in verschillende delen van het leven voorkomen, van persoonlijke relaties tot academische en professionele omgevingen.
Stel je iemand voor die gelooft dat zijn partner onbetrouwbaar is. Dit geloof kan ertoe leiden dat hij zich achterdochtig gedraagt en de telefoon van zijn partner controleert. Dergelijk gedrag kan spanning en wantrouwen veroorzaken, waardoor de partner zich mogelijk geheimzinnig gaat gedragen en het oorspronkelijke vermoeden bevestigt.
In het onderwijs kunnen de verwachtingen van leraren een aanzienlijke impact hebben op de prestaties van leerlingen. Dit staat bekend als het Pygmalion-effect. Als een leraar gelooft dat bepaalde leerlingen hoogvliegers zijn, kan hij hen meer aandacht en aanmoediging geven. Daardoor presteren deze leerlingen beter, in overeenstemming met de verwachtingen van de leraar.
Op de werkplek kunnen de verwachtingen van managers het functioneren van werknemers beïnvloeden. Een manager die hoge prestaties verwacht van een werknemer, biedt waarschijnlijk meer ondersteuning en groeikansen voor die persoon. De werknemer, die zich gewaardeerd en capabel voelt, presteert beter en bevestigt zo de verwachting van de manager.
Hoe zet je de self-fulfilling prophecy in voor positieve verandering?
De self-fulfilling prophecy is niet per definitie negatief. Wanneer deze positief wordt benut, kan je het juist inzetten voor persoonlijke groei. Hier zijn enkele strategieën om het te gebruiken voor positieve uitkomsten:
- Positieve verwachtingen. Kweek en onderhoud positieve verwachtingen over jezelf en anderen. Geloven in je vermogen om te slagen kan je zelfvertrouwen vergroten en je motiveren om acties te ondernemen die tot succes leiden.
- Bewust gedrag. Wees je bewust van hoe jouw overtuigingen je gedrag beïnvloeden. Streef ernaar om te handelen op manieren die in lijn zijn met je positieve verwachtingen. Als je bijvoorbeeld gelooft in je kunnen om een vaardigheid te verbeteren, oefen dan consequent en zoek feedback.
- Feedback en versterking. Omring jezelf met ondersteunende mensen die je positieve overtuigingen versterken. Constructieve feedback en aanmoediging kunnen je helpen om gefocust te blijven op je doelen.
- Negatieve overtuigingen uitdagen. Daag negatieve overtuigingen actief uit en herformuleer ze. Als je jezelf betrapt op het verwachten van falen, bedenk dan tegenargumenten en overweeg alternatieve, meer positieve uitkomsten.
De self-fulfilling prophecy benadrukt de impact van onze overtuigingen op onze realiteit. Door je verwachtingen bewust te vormen, kun je je gedrag en waarnemingen beïnvloeden zodat deze kunnen zorgen voor positieve uitkomsten.
Bekijk hier wat wij voor jou kunnen betekenen. Heb je vragen? Neem direct contact op met ons aanmeldteam op 085-2733339 of plan vrijblijvend een gratis adviesgesprek in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
