Seksualiteit is een normaal en natuurlijk deel van het leven. Maar soms verandert seksueel gedrag door schade aan de hersenen, waardoor iemand zich op een manier kan gedragen die als ongepast wordt ervaren. Dit kan lastig zijn voor de persoon zelf, maar ook voor de omgeving. Hoe ga je om met veranderend seksueel gedrag van jezelf of iemand in je omgeving?
Hoe kunnen hersenaandoeningen seksueel gedrag veranderen?
Onze hersenen reguleren seksuele verlangens en gedrag. Als bepaalde hersengebieden beschadigd raken, kan dit ervoor zorgen dat iemand zijn of haar seksuele impulsen minder goed onder controle heeft. Volgens onderzoek kunnen mensen na traumatisch hersenletsel (TBI) veranderingen ervaren in hun seksleven. Dit kan betekenen dat hun libido vermindert, maar soms worden ze juist seksueel ontremd en gedragen ze zich op een manier die als ongepast wordt gezien, bijvoorbeeld door seksueel getinte opmerkingen te maken of ongewenst iemand aan te raken.
Schade aan de frontale kwab, een deel van de hersenen dat onder andere impulscontrole en sociaal gedrag regelt, kan leiden tot seksueel ontremd gedrag. Dit kan zich uiten in ongepaste aanrakingen, expliciete opmerkingen of het niet herkennen van sociale grenzen. Dit soort gedragingen komen vaker voor bij mensen die een beroerte hebben gehad, een hersentumor hebben of een neurodegeneratieve aandoening (zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson of Huntington).
Door achteruitgang in de hersenen, zoals bij de ziekte van Alzheimer of fronto-temporale dementie, kunnen sociale normen en gedragsregels minder goed worden herkend. Dit kan zich uiten in seksueel getinte opmerkingen, flirten op een ongepaste manier of zelfs fysiek grensoverschrijdend gedrag.
Behandelmogelijkheden
Hoewel seksueel ontremd gedrag als gevolg van hersenschade lastig kan zijn, zijn er verschillende behandelmogelijkheden die kunnen helpen. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), kan helpen bij het aanleren van strategieën om impulsen beter te beheersen. In sommige gevallen kan medicatie, zoals SSRI’s of anti-androgenen, worden overwogen om seksuele ontremming te verminderen. Daarnaast kan psycho-educatie helpen om zowel de persoon zelf als de omgeving bewust te maken van de oorzaken en manieren om met dit gedrag om te gaan.
Wat betekent dit voor de omgeving en de zorg?
Als iemand ongepast seksueel gedrag vertoont door een hersenaandoening, gebeurt dat vaak niet bewust of met opzet. Dit kan verwarrend of ongemakkelijk zijn voor naasten en zorgverleners. Het is belangrijk om te beseffen dat dit gedrag voortkomt uit hersenschade en niet per se uit iemands persoonlijke normen en waarden. Hoe ga je hier dan mee om?
Enkele manieren om hiermee om te gaan:
- Duidelijke grenzen stellen en op een rustige manier aangeven welk gedrag wel en niet acceptabel is.
- Proberen te herkennen welke situaties of prikkels het gedrag uitlokken en daar rekening mee houden.
- Samenwerken met psychologen, neurologen en andere zorgprofessionals om de juiste begeleiding te bieden.
Ben of ken jij iemand die problemen ervaart in seksueel gedrag naar aanleiding van hersenaandoening? Dan kan het helpen om hier met een psycholoog over in gesprek te gaan. Samen met een psycholoog leer je handvaten die jou kunnen helpen. Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in!
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht
Bronnen:
Latella, D., Maggio, M.G., De Luca, R., Maresca, G., Piazzitta, D., Sciarrone, F., Carioti, L., Manuli, A., Bramanti, P. & Calabro, R.S. (2018). Changes in sexual functioning following traumatic brain injury: An overview on a neglected issue. Journal of Clinical Neuroscience, 58, 1-6.
Baird, A.D., Wilson, S.J., Bladin, P.F., Saling, M.M., & Reutens, D.C. (2007). Neurological control of human sexual behavior: Insights from lesion studies. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 78, 1042-1049.
Cipriani, G., Ulivi, M., Danti, S., Lucetti, C. & Nuti, A. (2016). Sexual disinhibition and dementia. Psychogeriatrics, 16, 145-153.
