Wat is een afhankelijke persoonlijkheid in het kort?
Een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door:
- Vaak om advies en geruststelling vragen bij anderen;
- Ervaren van een onprettig gevoel wanneer niet in het bijzijn van anderen;
- Altijd steun willen;
- Bang om mensen te verliezen.
Mensen met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis zullen zichzelf snel wegcijferen en doen er veel aan om mensen te ‘pleasen'.
Mogelijk ontstaan uit een te grote afhankelijkheid van ouders en negatieve ervaringen in het verleden.
Ongeveer 0.4% tot 2.5% van de bevolking zou een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis hebben.
Wat is een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis?
Een afhankelijke persoonlijkheid wordt gekenmerkt door de neiging om veel geruststelling en steun bij anderen te zoeken. Mensen met deze persoonlijkheid hebben vaak moeite met alleen zijn en hebben het gevoel anderen altijd nodig te hebben. Ze zijn dus afhankelijk en hebben vaak weinig vertrouwen in hun eigen vermogen om situaties in het leven aan te kunnen. Hierdoor zorgen ze ervoor dat er altijd iemand bij ze in de buurt is. Dit gaat vaak samen met veel verlatingsangst.
Daarnaast hebben mensen met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis de neiging om zichzelf weg te cijferen. Ze kunnen ongezonde relaties aangaan omdat ze zo sterk de behoefte hebben aan een bron van steun. Hierdoor zijn ze vaker slachtoffer van misbruik, geweld of verwaarlozing in relaties. Ook kost de constante neiging om altijd te worden omringd door anderen veel energie en brengt het veel stress met zich mee.
Wat zijn kenmerken van een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis?
Bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis is er sprake van een aanhoudende en overmatige neiging om zorg te krijgen van anderen. Dit leidt vaak tot onderdanigheid, vastklampend gedrag en verlatingsangst. Vaak wordt dit zichtbaar rondom de jongvolwassen leeftijd en is dit aanwezig in uiteenlopende situaties, zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende kenmerken:
- Moeite om alledaagse beslissingen te maken zonder een overmatige hoeveelheid aan advies en geruststelling van anderen te vragen;
- Anderen verantwoordelijk stellen voor belangrijke onderdelen in het leven;
- Moeite hebben om onenigheid te uiten naar anderen door de angst voor het verliezen van steun of goedkeuring;
- Moeite hebben met het initiëren van activiteiten of iets zelf moeten doen vanwege een tekort aan zelfvertrouwen in eigen vermogen of oordelen;
- Erg ver gaan om steun en zorg te krijgen van anderen, soms zover dat het als onprettig wordt ervaren;
- Ongemakkelijk of hulpeloos voel wanneer er niet anderen in de buurt zijn vanwege de extreme angst niet voor zichzelf te kunnen zorgen;
- Meteen een nieuwe relatie zoeken, bij het eindigen van een intieme relatie, als bron van steun en zorg;
- Onrealistische, aanhoudende angsten om voor zichzelf te moeten zorgen.
Wat zijn oorzaken van een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis?
Er is geen eenduidige verklaring voor het ontstaan van een afhankelijke persoonlijkheid. Het is een complexe stoornis die (waarschijnlijk) een complexe ontwikkeling kent via genen, opvoeding en omgeving. Er bestaan wel ideeën over. Zo zou bijvoorbeeld opvoeding een belangrijke rol spelen omdat sommige kinderen altijd erg afhankelijk zijn geweest van hun ouders. Hierdoor hebben ze nooit geleerd dat ze ook voor zichzelf kunnen zorgen. Om deze reden zullen ze altijd zorg en steun zoeken bij anderen omdat ze weinig vertrouwen in hun eigen kunnen hebben opgebouwd.
Bovendien zou het meemaken van negatieve ervaringen, zoals misbruik en/of verwaarlozing in de kindertijd een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van een afhankelijke persoonlijkheid.
Hoe vaak komt een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis voor?
Ongeveer 0.4% tot 2.5% van de mensen zou kampen met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis.
Hoe wordt een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis behandeld?
Andere psychische klachten, zoals angst en depressieve klachten, komen vaak samen voor met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. Het kan belangrijk zijn om eerst deze klachten te behandelen voordat de behandelaar zich gaat focussen op de afhankelijke persoonlijkheid.
Een behandeling voor een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis zal vooral gericht zijn op het vergroten van de zelfstandigheid en het vergroten van het inzicht op het gedrag, gedachten en gevoelens. Dit kan middels cognitieve gedragstherapie waarbij gedachtenpatronen uitgedaagd en aangepast worden naar meer functionelere gedachten. Uiteindelijk zal ook het gedrag, wat vaak een reactie is op gedachten, mee veranderen.
Daarnaast kan schematherapie worden toegepast. Hierbij ligt de focus op hardnekkige patronen die vanuit het verleden door bijvoorbeeld nare ervaringen zijn ontstaan en hoe deze invloed hebben op het huidige leven. Het doel is om deze patronen te onderzoeken en aan te passen naar meer functionelere patronen. Iemand leert hierdoor om te gaan met bepaalde aspecten van zichzelf en meer erkenning te krijgen voor eigen behoeften.
Ook psychodynamische therapie is werkzaam voor een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. De focus ligt op het bewust worden van onbewuste gedachten en emoties omdat dit vaak veel invloed heeft op het huidige gedrag. Het is belangrijk om onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden die de vervelende emoties en gedachten teweegbrengen te verwerken en beter te begrijpen.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
