We leven in een tijd waarin alles sneller lijkt te gaan dan wij kunnen bijbenen. We rennen van meeting naar melding, van verplichting naar prestatie. Onze aandacht is voortdurend verdeeld over allemaal verschillende dingen en hierdoor lijkt onze rust te verdwijnen. Steeds meer deskundigen waarschuwen dat we zijn beland in een “hypernerveuze samenleving”: een maatschappij die structureel onder spanning staat. Hoe zijn we hier terechtgekomen en hoe vinden we de weg terug naar rust en verbinding?
De oorzaak van de hypernerveuze samenleving
De hypernerveuze samenleving is niet uit de lucht komen vallen. Ze is het gevolg van verschillende maatschappelijke ontwikkelingen die elkaar versterken.
- De versnelling van tijd door technologie en digitalisering: we zijn 24/7 bereikbaar en de grens tussen werk en privé is vervaagd.
- Een prestatiegerichte cultuur, waarin succes wordt afgemeten aan productiviteit, zichtbaarheid en groei. Sociale media zoals Linkedin en Instagram dragen hier extra aan bij.
- En een doorgeschoten individualisme, waarbij de verantwoordelijkheid om “mentaal sterk” te blijven vooral bij het individu wordt gelegd.
Volgens de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) leidt juist die combinatie tot een samenleving waarin stress en prestatiedruk structureel zijn ingebakken. Niet de mens, maar het systeem lijkt overprikkeld geraakt.
Wat de constante spanning met ons doet
De gevolgen van dat voortdurende “aanstaan” zijn zichtbaar in cijfers én in levens van alledag. Burn-outklachten, slaapproblemen, concentratiestoornissen en gevoelens van onrust nemen toe. Ons zenuwstelsel krijgt nauwelijks nog gelegenheid om te herstellen.
Psychologen en psychiaters beschrijven hoe we collectief zijn veranderd in wat sommigen “wandelde hoofden” noemen: we leven vanuit het hoofd, maar verliezen het contact met lichaam en gevoel. Daardoor herkennen we signalen van spanning pas als het te laat is.
Daarnaast raakt onze sociale veerkracht uitgeput. In plaats van rust te zoeken in contact, trekken velen zich juist terug: in hun scherm, in hun hoofd of in hun prestatie. De hypernerveuze samenleving is zo niet alleen een gezondheidsvraagstuk, maar ook een relationeel en cultureel probleem.
Individueel én collectief
Vertragen vraagt geen grootse gebaren, maar bewuste keuzes. Kleine stappen kunnen al verschil maken:
Individuele manieren om te vertragen:
- Plan lege tijd in: momenten waarop niets hoeft.
- Beperk digitale prikkels: bijvoorbeeld door meldingen uit te zetten.
- Ga naar buiten en beweeg: de natuur helpt het zenuwstelsel tot rust te komen.
- Maak verbinding: deel wat je voelt, ook als dat ongemakkelijk is.
Collectieve en structurele veranderingen:
- Werkgevers kunnen beleid voeren dat rust en autonomie stimuleert, zoals recht op onbereikbaarheid of ruimte voor herstelmomenten.
- Onderwijsinstellingen kunnen prestatiedruk verlagen door aandacht te geven aan welzijn in plaats van enkel aan cijfers.
- En als samenleving kunnen we investeren in groene, rustige leefomgevingen en sociale ontmoetingsplekken.
Vertragen betekent niet dat we stoppen met groeien, maar dat we kiezen voor duurzame groei.
Merk jij dat je door de hypernerveuze samenleving last hebt van burn-outklachten, slaapproblemen, concentratiestoornissen en gevoelens van onrust? Een psycholoog kan je hierbij helpen. Neem contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in!
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
