We willen allemaal zo fit en gezond mogelijk ouder worden. Een afnemende fysieke gezondheid en minder mobiliteit is wat de meeste mensen voor zich zien als ze denken aan het verouderingsproces. Welke aspecten spelen mee in het welbevinden van ouderen? Niet alleen een goede lichamelijke gezondheid en de afwezigheid van ziekten weerspiegelt het welbevinden. Mentale gezondheid speelt hier namelijk ook een rol bij.
Mentaal vermogen
Ouder worden is voor veel mensen verbonden met ideeën als achteruitgang, ziekte en zorgen. Het lichamelijk vermogen neemt ook inderdaad met de jaren af. Daar is iedereen wel bekend mee: verminderde mobiliteit, minder goede balans, vermoeidheid en afnemende kracht. De cognitieve vaardigheden verminderen tijdens het verouderen ook. Zo treedt vergeetachtigheid op en wordt men gemiddeld wat trager van begrip gedurende het toenemen van leeftijd.
Net zoals voor het lichamelijk vermogen geldt dat je de mate van afname (gedeeltelijk) zelf in de hand kan hebben. Iemand die een actieve levensstijl behoudt zal minder fysieke achteruitgang merken dan iemand die achter de geraniums gaat zitten. Voor de cognitieve vaardigheden geldt: wat niet wordt gebruikt, gaat verloren. Zodra ouderen worden uitgedaagd in hun cognitie, zullen ze ook langer profiteren van deze vaardigheden, en gaan ze minder snel achteruit.
Mentale problemen
Het grootste negatieve effect op mentale gezondheid wordt veroorzaakt door ingrijpende gebeurtenissen. Denk hierbij aan het overlijden van de liefdespartner, scheidingen en pensionering. Al deze gebeurtenissen dragen bij aan eenzaamheid onder ouderen. Zulke gebeurtenissen brengen mentale problemen teweeg.
Psychische aandoeningen kunnen zich bij ouderen soms anders en minder specifiek presenteren dan bij jongere volwassenen. Bij ouderen die kampen met mentale problematiek zal dit eerder in lichamelijke klachten naar voren komen. Maar zodra er goed doorgevraagd wordt, ontkennen ouderen hun mentale problematiek niet. Cognitieve stoornissen komen vaker bij ouderen voor, evenals specifieke angsten zoals bijvoorbeeld de angst om te vallen.
Een welbekende neurocognitieve stoornis onder ouderen is dementie. Vergeetachtigheid, verdwalen, niet meer zelfredzaam zijn en problemen met begrip zijn kenmerken hiervan. Naast dementie zijn er nog veel andere soorten van cognitieve stoornissen die het geheugen aantasten. Ouderen die hieraan lijden kunnen veel frustratie ervaren en andere mentale klachten ontwikkelen. Denk hierbij aan stemmingsklachten, zoals depressie en angstklachten.
Bevorderen geestelijk welzijn
Hoe kan de geestelijke gezondheid van ouderen worden bevorderd? De volgende strategieën kunnen hiervoor worden ingezet:
- Actief blijven. Fysieke gezondheid en geluk gaan hand in hand. Ouderen aanmoedigen om actief te blijven en zichzelf te redden waar mogelijk kan ze helpen om het mentale welzijn ook te verbeteren. Zo kan je ook vervelende chronische aandoeningen een stapje voor te zijn. Uit onderzoek blijkt dat lichamelijke activiteit in staat is om de risico's op dementie te verminderen en/of uit te stellen.
- Voorlichting. In de tijd dat ouderen opgroeide, lag er nog een groot taboe op het bespreken van mentale problematiek. Door middel van voorlichting kunnen ouderen worden ingelicht over hoe ze klachten kunnen herkennen bij zichzelf.
- Vroegtijdig problemen oppikken. Het is zaak om zo snel mogelijk in te grijpen zodra mentale klachten zich voordoen bij mensen op leeftijd. Door eenzaamheid en achteruitgaande cognitie kunnen klachten namelijk snel doen toenemen.
- Betrekken ouderen bij beslissingen over hun eigen gezondheid. Het is belangrijk om ouderen te betrekken bij keuzes die over henzelf worden gemaakt. Zorg voor gezamenlijke besluitvorming, waarbij ouderen samen met zorgverleners kunnen beslissen over behandelplannen. Dit omvat het delen van informatie, het bespreken van opties en het respecteren van de voorkeuren van de oudere persoon.
Zodra ouderen optimaal functioneren zullen ze, waar mogelijk, beschermd zijn tegen psychische ziekten zoals dementie. Heb jij iemand in je omgeving waarbij je mentale problematiek signaleert? Bespreek dit dan met diegene en zoek hier samen hulp bij. Het kan namelijk erg lastig zijn om zelf deze stap te zetten, vooral als je niet bekend bent met mentale problematiek.
Heb jij of iemand die jij kent last van mentale klachten naar aanleiding van het verouderingsproces? Onze psychologen kunnen hierbij helpen. Je kunt vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bronnen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4381326/
https://www.scielo.br/j/rsp/a/gzGbzKM6LXKfyB5TtFxfg8R/?lang=en
https://www.trimbos.nl/docs/4d1e7362-7953-4049-ba5f-d27dbf014365.pdf
