De hersenen zijn erg flexibel: dit fenomeen heet neuroplasticiteit. Neuroplasticiteit, ook wel hersenplasticiteit genoemd, verwijst naar het vermogen van ons brein om zich te reorganiseren door nieuwe verbindingen tussen neuronen te vormen. Dit is belangrijk voor leren, geheugen, maar ook herstel. In deze blog leggen we uit wat neuroplasticiteit inhoudt, en geven we praktische tips om de flexibiliteit van je hersenen op een dagelijkse basis te trainen.
Neuroplasticiteit
Neuroplasticiteit is het dynamische vermogen van het brein om zichzelf aan te passen en te veranderen als reactie op ervaringen, leren, en omgevingsinvloeden. Dit gebeurt op twee manieren: enerzijds is het brein zodanig flexibel dat het het vermogen heeft om functies van beschadigde gebieden over te nemen en te verplaatsen naar gezonde gebieden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer iemand hersenbeschadiging heeft opgelopen in een bepaald deel van het brein. Daarnaast is het brein ook fysiek plastisch: het kan hersenstructuren veranderen door de groei van neuronen in de hersenen. Deze neuronen leggen nieuwe connecties in de hersenen tussen verschillende delen, met elk eigen functies.
Neuroplasticiteit is van belang voor diverse cognitieve processen, zoals leren en geheugen. De flexibiliteit van de hersenen stelt ons in staat om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en zelfs te herstellen van traumatische gebeurtenissen of fysieke schade aan de hersenen. Daarnaast zorgt een plastisch brein uiteindelijk voor een betere mentale gezondheid.
Tips
Het brein flexibel houden biedt dus vele voordelen op het gebied van onder andere leren en geheugen. Hoe kan je doormiddel van dagelijkse tips jouw brein plastisch houden? Dit kan door het doen van kleine aanpassingen of toevoegingen aan jouw leven. Hieronder geven wij een aantal tips om de plasticiteit van je hersenen te blijven trainen, ongeacht je leeftijd:
- Leer een nieuwe vaardigheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het leren bespelen van een muziekinstrument. Dit kan de hersenstructuur en functie veranderen. Muziek stimuleert meerdere hersengebieden en zorgt voor de aanmaak van neuronale verbindingen. Dit geldt ook voor het leren van een nieuwe taal. Deze vaardigheid vereist de activering van verschillende hersengebieden en kan de cognitieve flexibiliteit en geheugencapaciteit verbeteren. Zo verbeter je dus je geheugen.
- Fysieke activiteit. Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, rennen of zwemmen. Deze activiteiten verhogen de bloedtoevoer naar de hersenen en stimuleren de aanmaak van nieuwe verbindingen tussen hersengebieden. Daarnaast bevorderen yoga- en meditatieoefeningen mindfulness en vermindert het stress, wat kan bijdragen aan de plasticiteit van de hersenen.
- Cognitieve training. Het brein kan je cognitief trainen door het maken van puzzels en het doen van breinspelletjes: bijvoorbeeld het oplossen van raadsels en het spelen van schaak of andere denkspellen. Puzzels en spellen versterken het korte termijn- en langetermijngeheugen.
- Dagelijkse routine aanpassen. Introduceer kleine veranderingen in je dagelijkse routine, zoals een andere route naar werk of het gebruik van je linker in plaats van rechterhand, zo blijf je jouw hersenen stimuleren en prikkelen.
- Sociale interacties. Deelname aan sociale activiteiten en het onderhouden van sociale relaties kunnen ook bijdragen aan de plasticiteit van je brein, doordat interacties de emotionele en cognitieve delen van je hersenen stimuleren.
- Stressmanagement. Leer technieken voor stressreductie, zoals diepe ademhaling en spierontspanningen, om negatieve effecten van stress op de hersenen te minimaliseren.
Neuroplasticiteit is een krachtig vermogen van ons brein dat een belangrijke rol speelt in leren, geheugen en herstel. Door bewuste inspanningen te leveren om onze hersenen te stimuleren en te beschermen, kunnen we niet alleen onze cognitieve functies verbeteren, maar ook onze geestelijke gezondheid en welzijn bevorderen. Het toepassen van nieuwe vaardigheden, regelmatige lichaamsbeweging, cognitieve training, kleine aanpassingen, sociale interacties, en stressmanagement in ons dagelijks leven zijn praktische stappen om de plasticiteit van ons brein te vergroten. Zo zal je profiteren van de positieve effecten ervan.
Heb jij last van mentale klachten en lukt het je niet om er vanaf te komen? Het is belangrijk om hier met iemand over te praten. Bekijk hier wat Psycholoog.nl voor je kan betekenen. Neem direct contact op met ons aanmeldteam of plan vrijblijvend een gratis adviesgesprek in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bron:
Puderbaugh M, Emmady PD. Neuroplasticity. 2023 May 1. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan
Hötting, K., & Röder, B. (2013). Beneficial effects of physical exercise on neuroplasticity and cognition. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 37(9), 2243-2257.
