Emotionele veiligheid is het gevoel dat je geaccepteerd wordt zoals je bent, zonder angst voor afwijzing, kritiek of vernedering. Het gaat om het vertrouwen dat je emoties er mogen zijn, ook de moeilijke. Wanneer we ons emotioneel veilig voelen, durven we open te zijn, grenzen aan te geven en ons kwetsbaar op te stellen. Maar als dat gevoel ontbreekt, heeft dat vaak diepe invloed op ons welzijn, onze relaties en zelfs onze fysieke gezondheid.
Hoe herken je dat je je emotioneel niet veilig voelt?
Soms merk je het pas als je lichaam of gedrag signalen begint te geven. Je voelt je gespannen, op je hoede of hebt moeite om te ontspannen in contact met anderen. Je kunt bijvoorbeeld:
- Vaak twijfelen aan jezelf of bang zijn iets ‘fout’ te zeggen
- De neiging hebben je emoties te verbergen of te minimaliseren
- Snel schrikken van kritiek of afstand voelen in relaties
- Moeite hebben met vertrouwen of intimiteit
Deze signalen kunnen subtiel beginnen maar zich langzaam uitbreiden naar verschillende gebieden in je leven, van je werk tot je relaties.
Hoe ontstaat een gebrek aan emotionele veiligheid?
Een gevoel van onveiligheid ontstaat vaak niet van de ene op de andere dag. Het kan voortkomen uit eerdere ervaringen waarin je emoties niet serieus genomen werden, of waarin je geleerd hebt dat het veiliger is om jezelf te beschermen. Denk aan:
- Opvoedingspatronen waarin kritiek of afstand de norm was
- Relaties waarin grenzen niet werden gerespecteerd
- Werk- of gezinssituaties met weinig ruimte voor kwetsbaarheid
Als je regelmatig afwijzing of oordeel hebt ervaren, kan je brein in een constante ‘waakstand’ blijven staan. Dit heb je zo aangeleerd, dus dit neem je mee naar andere situaties en relaties. Dit doet je brein om jezelf te beschermen tegen het ongemakkelijke gevoel van afwijzing of afkeuring.
De rol van relaties en communicatie
Emotionele veiligheid wordt vooral gevormd in contact met anderen. In relaties waarin open communicatie, empathie en respect aanwezig zijn, durven mensen zichzelf te laten zien. Maar als gesprekken snel uitmonden in defensief gedrag of kritiek, verdwijnt dat gevoel van veiligheid al gauw.
Een belangrijk kenmerk van emotioneel veilige relaties is dat verschillen er mogen zijn. Je hoeft het niet altijd eens te zijn om je verbonden te voelen. Het gaat om luisteren zonder oordeel en reageren met begrip.
Werken aan emotionele veiligheid
Het versterken van emotionele veiligheid vraagt tijd en aandacht. Het begint bij bewustwording: herkennen wanneer je je onveilig voelt, en onderzoeken waar dat vandaan komt. Daarna kun je stap voor stap oefenen met:
- Grenzen aangeven, ook als dat spannend is
- Je gevoelens onder woorden brengen
- Contact zoeken met mensen bij wie je je wél veilig voelt
Soms is het helpend om dit proces samen met een psycholoog aan te gaan. In therapie kun je ontdekken welke patronen je hebt ontwikkeld om jezelf te beschermen. Ook kan je leren hoe je die patronen kunt loslaten.
Wil je onderzoeken hoe jij meer emotionele veiligheid kunt ervaren? Neem dan contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in!
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
