"Succesangst", ook wel fear of success genoemd, is een psychologisch verschijnsel waarbij iemand spanning ervaart bij het behalen van doelen. In tegenstelling tot faalangst draait het niet om de angst om te mislukken, maar juist om de angst voor de gevolgen van slagen. Deze angst kan leiden tot uitstelgedrag, zelfkritiek of vermijding van kansen, ook bij mensen die ogenschijnlijk goed presteren. In dit artikel lees je hoe succesangst ontstaat, hoe het zich uit en hoe je dit patroon kunt doorbreken.
Wat is succesangst?
Succesangst is de angst die kan ontstaan wanneer iemand op het punt staat te slagen of al succes heeft behaald. In tegenstelling tot faalangst, waarbij de focus ligt op de angst om te falen, draait succesangst juist om de zorgen en spanning die volgen bij het behalen van doelen. Mensen met succesangst kunnen zichzelf bijvoorbeeld bewust tegenhouden, uitstelgedrag vertonen of kansen laten lopen, omdat ze bang zijn voor de gevolgen van hun succes. Psychologisch gezien speelt een combinatie van persoonlijke overtuigingen, eerdere ervaringen en sociale druk een belangrijke rol.
Waarom ontstaat deze angst?
Succesangst kent meerdere oorzaken, vaak verweven met eerdere ervaringen, overtuigingen en relaties. Het is niet zomaar een moment van onzekerheid, maar een patroon dat zich langzaam ontwikkelt.
Belangrijke factoren die succesangst kunnen versterken zijn:
- Angst voor sociale reacties: het idee dat succes jaloezie, afkeuring of vervreemding bij anderen kan oproepen.
- Imposter-gevoel: ondanks prestaties het gevoel hebben dat je het niet verdient, waardoor succes ongemakkelijk wordt.
- Angst voor verandering: succes kan verantwoordelijkheden, druk en een andere rol in je omgeving met zich meebrengen.
- Perfectionisme en hoge eisen aan jezelf: het gevoel dat succes altijd herhaald of overtroffen moet worden, waardoor de druk constant aanwezig is.
Hoe beïnvloedt succesangst jouw functioneren?
Succesangst kan subtiel, maar ingrijpend je dagelijks functioneren beïnvloeden. Het gaat niet alleen om het vermijden van succes zelf, maar ook om de keuzes en gedragingen die daaruit voortkomen.
- Uitstelgedrag of vermijding: bijvoorbeeld het uitstellen van een belangrijke presentatie of sollicitatie.
- Zelfsabotage: onbewust handelen waardoor succes wordt belemmerd, zoals slecht voorbereiden of taken half afronden.
- Overmatige stress bij succes: zodra een doel wordt bereikt, ontstaat angst over de hogere verwachtingen of de druk om dit succes te behouden.
- Onzekerheid: succes voelt ongemakkelijk, waardoor prestaties niet volledig kunnen worden omarmd.
Succesangst aanpakken
Succesangst hoeft geen permanente blokkade te zijn. Het begint met het herkennen van de patronen en gedachten die de angst in stand houden. Door bewust stil te staan bij wat succes voor jou betekent en welke overtuigingen meespelen, kun je stap voor stap leren anders om te gaan met de spanning die succes met zich meebrengt.
Praktische strategieën die kunnen helpen zijn onder meer:
- Zelfreflectie: onderzoek welke gedachten ontstaan bij het idee van succes. Welke overtuigingen liggen daaronder?
- Kleine stappen zetten: verdeel grote doelen in behapbare acties. Zo wordt succes minder overweldigend en beter beheersbaar.
- Brede definitie van succes: succes is niet alleen resultaat, maar ook groei, leren en persoonlijke ontwikkeling.
- Ondersteuning zoeken: praten met een therapeut om de angst bespreekbaar te maken en nieuwe inzichten te krijgen.
Herken je jezelf hierin en wil je hulp bij je angst? Psycholoog.nl biedt online therapie zodat je op een laagdrempelige manier professionele begeleiding kan ontvangen, waar en wanneer het jou uitkomt. Neem vrijblijvend contact op met ons aanmeld- en adviesteam via 085 273 3339 of plan online een gratis adviesgesprek in.
