Wat is een winterdepressie in het kort?
- Een winterdepressie is een depressie die tijdens de winter optreedt
- De winterdepressie is een seizoensgebonden depressie, die vaak elk jaar terugkomt
- Van de seizoensgebonden depressies komt de winterdepressie het vaakst voor, gevolgd door de herfstdepressie en zomerdepressie
- Lichttherapie kan helpen de depressieve gevoelens te verminderen
Wat is een winterdepressie?
Een winterdepressie is een depressie die uitsluitend tijdens de winter optreedt. In het najaar en de winter worden de dagen natter, kouder, donkerder, zijn we minder buiten, en bewegen we vaak minder. Dit kan neerslachtige gevoelens en een verlies aan interesse en plezier met zich meebrengen (winterdip).
De winterdepressie wordt ook wel een seizoensgebonden depressie genoemd. Een seizoensgebonden depressie treedt minstens twee jaar achter elkaar in hetzelfde seizoen op. In de overige jaargetijden is geen depressie aanwezig. Berucht zijn ‘het vallen van de bladeren’ (herfstdepressie) en ‘de donkere dagen voor kerst’ (winterdepressie). Een winterdepressie komt het vaakst voor. De herfst komt op de tweede plaats. Als mensen zich in de lente somber en lusteloos voelen, spreken ze vaak over ‘lentemoeheid’.
Ook seizoensgebonden depressies in de zomertijd komen voor. Dit kan te maken hebben met lichamelijke factoren, bijvoorbeeld minder slapen als het langer licht blijft. Maar het kan ook te wijten zijn aan psychosociale factoren. Kinderen hebben zomervakantie en voor ouders kan dit een drukke tijd zijn. Mensen gaan met vakantie en ook dat kan stress met zich meebrengen. Daarnaast ervaren sommigen juist eenzaamheid door de gezellige geluiden van buiten, terwijl zij zelf bijvoorbeeld geen vrienden hebben. Ze kunnen geen terrasje pakken of barbecueën buiten. Dit kan juist in die ‘zonnige’ maanden een depressie geven.
Wat zijn kenmerken van een winterdepressie?
Een seizoensgebonden depressie is geen aparte psychische aandoening. Bij de diagnose depressie wordt alleen ‘seizoensgebonden’ vermeld om de stoornis verder te specificeren. Om te kunnen spreken van een winterdepressie, dienen de depressieve klachten minimaal twee jaar achter elkaar in de winter op te treden. Tijdens het late najaar en de winter is er dan sprake van somberheid of het verlies van interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten. Andere symptomen kunnen zijn:
- Een veranderde eetlust, gewichtstoename of een -verlies zonder dieet
- Slapeloosheid of juist veel slapen
- Rusteloos of geremd zijn
- Vermoeidheid of verlies van energie
- Gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoelens
- Concentratieproblemen of besluiteloosheid
- Terugkerende gedachten aan de dood
Hoe vaak komt een winterdepressie voor?
De winterdepressie komt bij ongeveer 2,5 tot 3,5% van de mensen voor. Het is niet zo dat een winterdepressie vaker voorkomt in landen waar de dagen korter zijn in de winter. Er zijn wel aanwijzingen dat migranten uit landen die dichter bij de evenaar liggen, vaker seizoensgebonden depressies hebben.
Zomerdepressies zijn zeldzaam. Slechts 1 op de 1000 mensen heeft daar last van.
Seizoensgebonden depressies treden zelden op bij kinderen. Op volwassen leeftijd komen ze vaker voor bij vrouwen. Maar op oudere leeftijd komen ze ongeveer even vaak voor bij mannen als bij vrouwen.
Hoe wordt een winterdepressie behandeld?
Het kan goed helpen om af en toe onder de zonnebank te gaan of een speciale lamp tegen winterdepressie te kopen. Ook voldoende bewegen, gezond eten en jezelf af en toe verwennen kan de winter een stuk aangenamer maken, zodat je een winterdepressie voor kunt zijn. Weet je van jezelf dat je gevoelig bent voor een winterdepressie, probeer je hier dan op voor te bereiden. Maak bijvoorbeeld een lijst met signalen die je bij jezelf kunt herkennen en acties die jou helpen om je beter te voelen. Schakel je omgeving in om even wat meer op je te letten.
Bij een behandeling wordt vaak lichttherapie aangeraden. Dit heeft in veel gevallen een gunstig effect. Je kunt zelf een lichttherapie lamp aanschaffen. Psychologen kunnen ook een leefstijladvies geven, bijvoorbeeld over slaap, voeding en beweging.
Een psychologische behandeling is zeker aangewezen als er sprake is van psychosociale factoren. Bij een winterdepressie kan eenzaamheid, vooral met de feestdagen, een rol spelen. De behandeling kan zich dan richten op het uitbreiden van het sociale netwerk. Soms is daarvoor een sociale vaardigheidstraining gewenst.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
