Een diagnose krijgen van een medische aandoening zoals een chronische ziekte, kanker of een degeneratieve aandoening (MS of Parkinson bijvoorbeeld) zet je leven vaak volledig op zijn kop. Waar je wereld gisteren nog vertrouwd en overzichtelijk leek, ziet alles er vandaag anders uit. Er komen niet alleen praktische uitdagingen op je pad, maar ook emotionele en mentale. Het is alsof je opnieuw moet leren leven. maar dan met spelregels die je nog niet kent.
De impact van een diagnose
Een diagnose raakt vaak aan alles wat belangrijk is: je gezondheid, toekomstplannen, werk, gezin, relaties en soms zelfs je identiteit. Veel mensen ervaren de eerste periode als een soort rouw: afscheid nemen van verwachtingen en dromen, en ruimte maken voor iets nieuws, ook als dat iets is wat je niet zelf gekozen hebt.
Naast verdriet kunnen ook gevoelens van angst, boosheid, machteloosheid of onzekerheid naar voren komen. Je kunt je afvragen: Hoe moet ik hiermee omgaan? Hoe pak ik mijn leven weer op?
Hoe een psycholoog kan helpen
Juist in deze verwarrende periode kan psychologische begeleiding steun bieden. Een psycholoog helpt je om je emoties te begrijpen en te hanteren, om te gaan met onzekerheid, en weer grip te krijgen op je dagelijks leven.
Twee therapievormen die hierbij veel worden ingezet zijn:
- Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
- Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Beide kunnen op een andere manier bijdragen aan het leren omgaan met een nieuwe realiteit:
CGT: Grip krijgen op gedachten en gedrag
Cognitieve gedragstherapie (CGT) richt zich op de relatie tussen gedachten, gevoelens en gedrag. Bij een ingrijpende diagnose kunnen gedachten ontstaan als: "Ik kan niets meer", "Mijn leven is voorbij" of "Ik ben een last voor anderen". Zulke gedachten kunnen verlammend werken en je stemming negatief beïnvloeden.
Een psycholoog helpt je om deze gedachten op een realistische manier te onderzoeken en uit te dagen. Kloppen ze wel helemaal? Zijn er andere manieren om naar de situatie te kijken die je kunnen helpen om beter met alles om te gaan?
CGT helpt je niet om het probleem (de ziekte) op te lossen, maar wel om mentaal veerkrachtiger te worden en anders met je klachten of beperkingen om te gaan.
ACT: Ruimte maken voor wat er toe doet
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) heeft een andere insteek. In plaats van vechten tegen moeilijke emoties of gedachten, leer je juist om daar ruimte aan te geven, zonder dat ze je leven gaan bepalen. De focus ligt op het accepteren van wat je niet kunt veranderen, en het richten van je aandacht op jouw normen en waarden.
ACT kan helpen om je leven opnieuw vorm te geven, binnen de mogelijkheden die er zijn. Wat zijn jouw waarden? Wat wil je, ondanks je diagnose, blijven doen of betekenen? Een psycholoog begeleidt je in het maken van kleine, waardevolle stappen in die richting.
Een nieuw evenwicht
Wennen aan een nieuwe realiteit kost tijd. Soms voelt het als twee stappen vooruit en één achteruit. Dat is normaal. Je hoeft het niet alleen te doen.
Psychologische begeleiding is er niet alleen 'als het niet meer gaat', maar juist ook om je te ondersteunen in het vinden van een nieuw evenwicht. Zodat je, ondanks alles, weer ruimte kunt maken voor zingeving, verbinding en regie over je leven.
Bij Psycholoog.nl kunnen onze deskundige psychologen jou ondersteunen bij het vinden van een nieuw evenwicht. Ze werken met elementen uit CGT en ACT om een behandelplan op maat te maken. Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan direct contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in. Dan kijken we samen of wij jou de juiste hulp kunnen bieden.
Bronnen:
Stanton, A. L., Revenson, T. A., & Tennen, H. (2007). Health psychology: Psychological adjustment to chronic disease. Annual Review of Psychology, 58, 565–592.
White, C. A. (2001). Cognitive behaviour therapy for chronic medical problems: A guide to assessment and treatment in practice. John Wiley & Sons.
Graham, C. D., Gouick, J., Krahé, C., & Gillanders, D. (2016). A systematic review of the use of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in chronic disease and long‐term conditions. Clinical Psychology Review, 46, 46–58.
