Wat is een postnatale depressie in het kort?
- Een postnatale depressie is een depressie die optreedt binnen 3 maanden na een zwangerschap
- Er is sprake van sombere episoden die langer dan 2 weken aanhouden, waardoor er weinig energie en plezier meer ervaren wordt
- Deze stemmingsepisoden gaan vaak samen met (ernstige) angstsymptomen en paniekaanvallen, soms met psychotische kenmerken
- In veel gevallen beginnen de depressieve klachten al tijdens de zwangerschap
- De huidige officiele diagnose luidt: 'depressieve stoornis met begin peri partum', oftewel: 'depressie rondom de bevalling'.
- Jaarlijks krijgt 10%-15% van de Nederlandse vrouwen een postnatale depressie. Dit komt neer op ongeveer 22.000 vrouwen
Wat is een postnatale depressie of postpartum depressie?
Een postnatale depressie is een depressieve stoornis die optreedt binnen 3 maanden na een zwangerschap. Dit wordt ook wel een postpartum depressie genoemd. Na de zwangerschap ervaren vrouwen dan sombere episoden die langer dan 2 weken aanhouden, waardoor ze nog weinig energie en plezier ervaren. Dit uit zich in verdriet, wanhoop of een prikkelbare stemming en zijn er klachten als vermoeidheid, slecht slapen, een gebrek aan eetlust en concentratieproblemen. Veel vrouwen met een postnatale depressie ervaren ook (ernstige) angstklachten en paniekaanvallen, en bij sommigen is sprake van psychotische symptomen. Psychoses kunnen in enkele gevallen leiden tot infanticide, het doden van de baby. Dit wordt veelal veroorzaakt worden door wanen en hallicunaties die de moeder ‘bevelen’ dit te doen, of doordat de moeder in de waan is dat haar baby bezeten is. Gelukkig komt dit zelden voor.
Een postnatale depressie wordt niet altijd tijdig opgemerkt, omdat de klachten niet eerder worden herkend. Vermoeidheid, weinig slapen en stemmingswisselingen komen bij veel jonge moeders voor, zonder dat er sprake is van een depressie. Bovendien houden veel vrouwen hun depressieve klachten verborgen. Wat het extra moeilijk maakt is dat iedereen ervan uitgaat dat de moeder dolgelukkig is met haar kind. Daardoor krijgt ze het gevoel dat ze blij móet zijn, maar dat gevoel is er niet. De ‘roze wolk’ en het ‘moedergevoel’ ontbreken. Soms is er zelfs sprake van een afkeer of agressieve gevoelens tegenover de baby. De moeder voelt zich vaak schuldig, ook tegenover haar partner. Omdat ze er met niemand over durft te praten, kan zij zich heel eenzaam voelen. Daardoor krijgt ze ook niet de steun die ze nodig heeft.
Een postnatale depressie wordt ook wel een post partum depressie genoemd. Post partum betekent ‘na de bevalling’. De sombere episoden komen echter niet alleen na een voldragen zwangerschap en bevalling voor, maar ook na een miskraam of een abortus. Daarnaast ervaart een deel van de vrouwen al depressieve klachten tijdens de zwangerschap, en begint de helft van de post partum depressieve episoden nog voordat de bevalling begint.
De naam en classificatie van de postnatale of postpartum depressie is daarom sinds kort veranderd. In de huidige classificatie van psychische stoornissen wordt de postnatale depressie niet meer als aparte stoornis gezien, maar als een specificatie van de depressieve stoornis (depressie). De officiële diagnose nu luidt daarom: ‘depressieve stoornis met begin peri partum‘, oftewel: ‘depressie rondom de bevalling’.
Wat zijn postnatale depressie symptomen?
Er wordt gesproken van een postnatale of peri partum depressie wanneer er tijdens of na de zwangerschap vijf of meer van de volgende symptomen aanwezig zijn, die minstens twee weken aanhouden:
- Sombere of angstige stemming
- Weinig interesse en plezier in de dagelijkse activiteiten
- Niet genieten van de zwangerschap of de baby, of een afkeer voelen voor de baby
- Angst om zichzelf of de baby iets aan te doen
- Veranderde eetlust, gewichtstoename, of een gewichtsverlies zonder dieet
- Slapeloosheid of juist veel slapen
- Rusteloos, prikkelbaar of geremd. Dit is ook door anderen waarneembaar
- Vermoeidheid of verlies van energie
- Gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoelens
- Concentratieproblemen of besluiteloosheid
- Terugkerende gedachten aan de dood
- Paniekaanvallen
- Psychotische kenmerken
Wat is zijn oorzaken van postnatale depressie?
Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen voor een postnatale depressie, maar er zijn meerdere factoren die bij (kunnen) dragen aan de ontwikkeling hiervan:
- Hormonale schommelingen
- Te laag serotonine gehalte
- Stress tijdens de zwangerschap, bevalling of in de maanden daarna
- Te weinig rust en slaap
- Een traumatische bevalling
- Problematische start van de baby / huilbaby
- Eerdere depressie
- Schildklierproblemen
- Tekort aan vitaminen en mineralenn / ongezonde levensstijl
- Persoonlijke eigenschappen
- Verwachtingen van het moederschap
Hoe vaak komt een postnatale depressie voor en wat zijn voortekenen voor de bevalling?
Jaarlijks krijgen zo’n 22.000 Nederlandse vrouwen een postnatale depressie, dit is zo’n 10% tot 15% van de vrouwen die bevallen zijn. Het werkelijke aantal ligt hoger, mede door de bredere diagnose ‘depressieve stoornis met begin peri partum’ en het feit dat veel vrouwen geen hulp zoeken. Stemmings- en angstsymptomen tijdens de zwangerschap en de ‘huildagen’ na de bevalling verhogen de kans op een postnatale depressie. Depressieve of manische periodes met psychotische kenmerken komen voor bij 1 op de 500-1000 bevallingen. Dit komt neer op 0,1 % tot 0,2 % van de bevallen vrouwen.
Hoe kom je uit een postnatale depressie: De behandeling
Hulp is belangrijk, omdat een depressie kan zorgen voor een verstoorde moeder-kind relatie en verstoorde hechting. Ook hebben veel vrouwen met een postnatale depressie zelfmoordgedachten of zijn ze bang hun kind iets aan te doen. Er zijn echter meerdere behandelmogelijkheden die een positief effect hebben. Daarnaast is het belangrijk voldoende rust te nemen, gezond te eten en gezond te leven.
Antidepressiva of antipsychotica kunnen worden ingezet ter verbetering van de stemming en ter vermindering van psychotische symptomen. Ook worden slaapmiddelen voorgeschreven. Een nadeel van medicatie is dat in veel gevallen de moeder geen borstvoeding mag geven, wat de band tussen moeder en kind verder kan verstoren, als de moeder haar baby graag zelf had willen voeden. Tegenwoordig bestaan er echter medicijnen waarbij er nog wel borstvoeding gegeven kan worden. Bij medicijnen wordt altijd een combinatie met gesprekstherapie aangeraden, zoals cognitieve gedragstherapie of psychotherapie. Ook kunnen oesterogeenpleisters goed helpen, of de inname van vitaminen en mineralen als tryptofaan, ijzer, visolie, magnesium, vitamine b6 en b12.
In ernstige gevallen is een psychiatrische behandeling of opname nodig. Sommige ziekenhuizen hebben een POP-poli. POP staat voor Psychiatrie, Obstetrie (verloskunde) en Pediatrie (kindergeneeskunde). Indien nodig kunnen moeder en kind samen opgenomen worden.
Heb je vermoedelijk last van een postnatale depressie? Vind hier een psycholoog die bij je past, zonder wachttijd.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
