Wat is een depressie en wanneer ben je depressief?
Een depressie is een sombere, neerslachtige en lusteloze stemming die langer dan 2 weken aanhoudt. Tijdens een depressie kun je niet meer genieten van dingen waar je vroeger veel plezier aan beleefde, dagelijkse bezigheden kosten je veel moeite en je hebt nergens zin in. Sommige mensen ervaren wanhoop en verdriet, terwijl anderen zeggen helemaal niets meer te voelen. De gevoelens van leegte gaan ook samen met minderwaardigheidsgevoelens of schuldgevoelens.
Vaak is er ook sprake van problemen met eten en slapen. Door vermoeidheid is het lastig te concentreren of beslissingen te nemen. Omdat veel mensen met een depressie weinig ondernemen en uitnodigingen voor sociale activiteiten vaak afslaan, kun je in een sociaal isolement terecht komen en je erg eenzaam voelen.
Ook gaat een depressie vaak samen met lichamelijke klachten zoals maag- of darmproblemen, pijn in de rug, gewrichten of spieren, pijn op de borst, hartkloppingen, benauwdheid, duizeligheid, of hoofdpijn. Al deze psychische en lichamelijke klachten kunnen gevoelens van uitzichtloosheid geven. Soms zijn er dan terugkerende gedachten aan de dood of aan zelfdoding.
Sombere gevoelens kunnen ook voorkomen nadat je bijvoorbeeld een dierbare bent verloren. Tijdens de rouw is een sombere stemming heel normaal. In dat geval heb je waarschijnlijk geen depressie. Toch kan het fijn zijn met iemand te praten, zodat je gevoelens van verdriet een plekje kunt geven.
Wat zijn symptomen van een depressie?
Bij een depressie kan er sprake zijn van de volgende symptomen:
- Sombere stemming (bij kinderen en jongeren kan dit een prikkelbare stemming zijn)
- Weinig interesse en plezier in de dagelijkse activiteiten
- Veranderde eetlust, gewichtstoename, of een gewichtsverlies zonder dieet
- Slapeloosheid of juist veel slapen
- Rusteloos, prikkelbaar of geremd. Dit is ook door anderen waarneembaar
- Vermoeidheid of verlies van energie
- Gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoelens
- Concentratieproblemen of besluiteloosheid
- Terugkerende gedachten aan de dood
Daarnaast zijn er een aantal andere kenmerken die wijzen op een depressie:
- Vaak belemmeren deze psychische en lichamelijke klachten het dagelijks functioneren op verschillende gebieden.
- De klachten worden niet veroorzaakt door andere lichamelijke aandoeningen, middelengebruik of door een stoornis in het schizofreniespectrum.
- De klachten horen niet meer bij normale gevoelens van verlies, zoals bij rouw, een financiële ondergang, of een natuurramp.
- Er is nooit sprake geweest van een overdreven gelukkig of euforisch gevoel.
Hoe vaak komt een depressie voor?
Depressies behoren tot de meest voorkomende psychische problemen. Momenteel heeft 1 op de 20 mensen last van een depressie: zo’n 800.000 mensen in Nederland. Ongeveer 15% van de mensen van 18 jaar en ouder krijgt in het leven te maken met een depressie. Onder jongvolwassenen tussen de 18 en 29 jaar is dit aantal het hoogst. Met het ouder worden neemt de kans op een depressie af. Vrouwen rapporteren twee keer vaker een depressie dan mannen. Dit heeft er ook mee te maken dat vrouwen eerder geneigd zijn om hulp te zoeken bij psychische problemen. Depressies worden bij mannen minder vaak herkend.
Hoe kom je uit een depressie?
Voor de behandeling van een depressie, zal er vaak eerst cognitieve gedragstherapie (CGT) worden voorgesteld. Tijdens CGT leer je je gedachten en gevoelens te onderzoeken en je bewust te worden van jouw reactie hierop. Ook kijk je kritisch naar jouw gedrag en wat je hier in kunt veranderen. Je leert handvatten om beter met lastige situaties om te gaan en om jouw stemming stap voor stap weer wat te verbeteren. Wanneer de klachten zeer ernstig zijn kan daarbij medicatie voorgeschreven worden.
Cognitieve gedragstherapie is een methode die er doorgaans vooral op is gericht om in het hier en nu beter met de klachten om te gaan. Soms is dit onvoldoende, bijvoorbeeld als na geruime tijd aan therapie de klachten nog maar weinig zijn afgenomen. Het is dan vaak verstandig om in therapie meer aandacht te besteden aan onderliggende thema's. Denk bijvoorbeeld aan hoe je bent opgegroeid, wat je hebt meegemaakt en hoe dit jou gevormd heeft. Als gevolg hiervan kan het zijn dat je bepaalde patronen in je persoonlijkheid hebt ontwikkeld die niet zomaar veranderen. Schematherapie of een minder gestructureerde vorm van psychotherapie zijn behandelvormen die hier goed bij aan kunnen sluiten.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
